Basiscursus: Experimenteren met sluitertijden - Deel 1

(Dit artikel verscheen eerder in digifoto Starter 3.2012)

Een onscherpe foto maken is niet moeilijk, het is je vast al eens per ongeluk overkomen. Leuker wordt het als je bewust gebruik gaat maken van onscherpte. De truc is om niet de hele foto onscherp te maken, maar alleen een deel ervan. Dat kan door gebruik te maken van een lange sluitertijd. Hiermee kun je bewegingen in de foto als het ware 'uitspreiden'. Fotografeer je bijvoorbeeld de zee of een waterval met een sluitertijd van tientallen seconden, dan wordt de beweging van het water uitgespreid tot een zijdeachtige waas. Je fotografeert immers niet één golf of druppel, maar tientallen golven of duizenden druppels achter elkaar. Omdat het water willekeurig beweegt ziet het er in je uiteindelijke foto uit als een glad oppervlak. Ga je fotograferen met een lange sluitertijd dan heb je in ieder geval een statief nodig, anders worden alle bewegingen die de camera maakt ook in de foto verwerkt en is er niets meer scherp in je foto.

Camera instellen, welke stand?

Om controle te krijgen over de sluitertijd zal je een handmatige stand moeten gebruiken. Je hoeft niet meteen over te schakelen op volledig handmatig (M), de halfautomatische standen sluitertijdvoorkeuze (S of Tv) en diafragmavoorkeuze (A, of Av) volstaan ook.

Instelwiel

Op het instelwiel van je camera of in het menu vind je de volgende afkortingen. S en Tv zijn gelijk, net als A en Av. Per merk verschilt de benaming. Waar staan deze letters eigenlijk voor?

• S (Shutter: sluiter)
• Tv (Time value: tijdwaarde)
• A (Aperture: diafragma)
• Av (Aperture value: diafragmawaarde)

Instellingen voor lange sluitertijden

De S of Tv-stand lijkt een voor de hand liggende keuze, maar wil je erachter komen wat de langst mogelijke sluitertijd is in een bepaalde situatie, dan biedt de diafragmastand uitkomst. Selecteer het kleinste diafragma (hoog f-getal, bijvoorbeeld f/22) en de laagst mogelijk iso-waarde (meestal 100). De camera rekent nu de sluitertijd uit. Fotografeer je binnen met weinig licht, dan resulteert dat al snel in een vrij lange sluitertijd van bijvoorbeeld één seconde. Fotografeer je met dezelfde instellingen buiten op een zonnige dag, dan krijg je een sluitertijd van ongeveer 1/50e seconde.

Een alledaags voorwerp zoals dit winkelwagentje levert in combinatie met een lange sluitertijd een bijzondere foto op. Omdat de camera met dezelfde snelheid beweegt als het winkelwagentje (en de boodschappen) blijft dit deel van de foto scherp. De winkelrekken die langs het karretje razen worden onscherp weergegeven door de lange sluitertijd. Je hoeft niet razendsnel met je kar door de winkel te scheuren om zo’n foto te maken; je kunt dit ook stapvoets voor elkaar krijgen met een sluitertijd van ongeveer een seconde.

Instellingen voor korte sluitertijden

Wil je beweging bevriezen met een korte sluitertijd, dan kun je het beste de S-stand gebruiken. Je stelt zelf een sluitertijd naar keuze in, de camera regelt het diafragma. Bedenk dat je voor een korte sluitertijd veel licht nodig hebt. Je kunt de camera bijvoorbeeld wel op 1/4000e seconde zetten, maar als er te weinig licht is dan zie je op de camera het diafragmagetal knipperen. Je foto zal nu onderbelicht raken. Om meer licht op de sensor te laten vallen kun je de iso-waarde verhogen.

Nachtfotografie

Met lange sluitertijden fotograferen is het eenvoudigst als er weinig licht aanwezig is. Bijvoorbeeld vlak voor het vallen van de duisternis of ‘s nachts. Zet je camera op een lage iso-waarde en een klein diafragma (hoog f-getal) en je zult zien dat de sluitertijd snel oploopt tot enkele of tientallen seconden. ‘s Nachts zijn er tal van interessante onderwerpen te fotograferen. Zet je camera maar eens op statief langs een drukke weg en maak een foto met een lange sluitertijd. Rijdende auto’s zullen niet op je foto komen, maar je krijgt wel de strepen van de voor- en achterlichten te zien.

Door 's nachts langs een drukke weg te fotograferen met een lange sluitertijd breng je de lichtsporen van de langsrijdende auto's in beeld.

Door ‘s nachts een hoog standpunt op te zoeken kun je de strepen van het verkeer mooi in beeld brengen met een lange sluitertijd. Ook vanaf een brug over een autoweg kun je een vergelijkbaar effect krijgen.


Een alledaags onderwerp zoals deze roltrap levert een vervreemdend effect op als je het 's nachts fotografeert met een lange sluitertijd.

Lees verder

Klik op onderstaande links voor de overige delen van deze basiscursus.

Basiscursus: Experimenteren met sluitertijden - Deel 2
Basiscursus: Experimenteren met sluitertijden - Deel 3
Basiscursus: Experimenteren met sluitertijden - Deel 4