Nachtfotografie: handige tips!

Statief

Wie in het donker foto's wil gaan maken, mag zijn statief niet vergeten. Bij nachtfotografie kunnen sluitertijden oplopen tot soms wel meerdere minuten. En hoe langer je belicht, hoe meer allerlei trillingen jouw foto negatief beïnvloeden. Wie geen statief heeft, kan natuurlijk ook iets anders gebruiken zoals een muurtje, maar deze moeten dan maar net aanwezig zijn op de plek waar jij jouw foto wilt maken.

Scherpstellen bij nachtfotografie

Scherpstellen in het donker kan een uitdaging zijn. Als er geen of amper licht is, is het moeilijk om je scherpstelpunt te vinden. Ook als jouw onderwerp belicht is. Automatisch scherpstellen lukt in veel gevallen dan ook niet. Stel bij nachtfotografie daarom bij voorkeur handmatig scherp. En zelfs dan zal je merken dat het via de zoeker niet altijd even goed te zien is of alles scherp is. Het zoekertje is te klein en de omgeving te donker. Wie scherp wil stellen in het donker kan meerdere dingen proberen. Ben je in het bezit van een DSLR camera, schakel dan eens over naar live view en verschuif het scherpstelkader net zo lang over het beeld tot je iets ziet waarop voldoende licht valt om details te onderscheiden. Als je onderwerp niet goed te vinden is op je camera, ga dan op zoek naar iets wat duidelijker te zien is, en dat zich op dezelfde afstand van jou bevindt. Houd deze scherpte dan vast en ga terug naar je originele beeld. Zo is alles op deze afstand, waaronder je onderwerp, scherpgesteld.

Diafragma en ISO

In de volautomatische stand gaan veel camera's niet verder dan een belichtingstijd van een paar seconden. Schakel bij nachtfotografie daarom over naar diafragma- of sluitertijdvoorkeuze (ook wel A- of Av- respectievelijk S- of Tv-stand genoemd). Wat je ook kunt doen, is meteen naar de M-stand omschakelen, waarna je zowel sluitertijd als diafragma met de hand instelt. Als je het diafragma eerst instelt, is het niet heel anders dan wanneer je overdag foto's maakt: Een kleine lensopening (groot diafragmagetal) voor veel scherptediepte, of juist andersom. Een kleine lensopening (hoog F-getal) vraagt wel om nog langere belichtingstijden. Daar krijg je echter mooie stervormige lichtbronnen in je beeld voor terug. Aangezien je toch lang belicht en een statief gebruikt, kun je de ISO-waarde beter wat lager instellen op een waarde als ISO 100 of 200. Zo beperk je de ruis die bij langere belichtingen toch al meer opvalt dan normaal. Doe dit enkel als je bereid bent lang op je foto te wachten want hoe lager de ISO, hoe langer de sluitertijd vaak wordt. Natuurlijk kun je ook je ISO wat hoger maken. Zeker als je nog proefopnamen aan het maken bent. Korter of langer belichten, hangt wel ook af van de situatie. Heb je een goed uitgelicht onderwerp of is er helemaal geen licht aanwezig bijvoorbeeld.

Sluitertijd

Het bepalen van de sluitertijd is wat lastiger bij nachtfotografie. Je kunt proberen dit aan de camera over te laten. Net als overdag stel je dan in bijvoorbeeld de Av-stand de door jou gekozen iso-waarde en diafragmawaarde in, en maakt vervolgens een proefopname. De camera bedenkt er dan zelf een sluitertijd bij. Bevalt de opname, dan ben je meteen klaar. Helaas is er natuurlijk ook een kans dat de foto te licht of te donker wordt. Dat hangt vooral af van de hoeveelheid licht in de omgeving. Want ook als het voor jouw gevoel aardedonker is, pikt jouw camera toch een bepaalde hoeveelheid licht op.
Pakt de proefopname te licht of te donker uit, dan kun je belichtingscompensatie gebruiken om bij te sturen. Was de opname te licht en wil je dat de camera korter belicht, dan stel je -1 of -2 of nog lager in. Bij een te donkere opname moet het toestel juist meer licht opvangen en stel je +1 of +2 of hoger in om jouw beeld langer te belichten. Wat vaak beter werkt, is de belichting helemaal zelf instellen in de handmatige M-stand. Je zelfgekozen iso-waarde en diafragma, maar ook de zojuist door de camera bedachte sluitertijd. Vervolgens verdubbel je de sluitertijd om een lichtere foto te krijgen of andersom. Kleinere stapjes nemen mag ook. Uiteindelijk kom je zo vanzelf uit bij de perfecte nachtbelichting.

Bewegingsonscherpte bij nachtfotografie

Hoe langer je belicht, hoe meer allerlei trillingen de foto beïnvloeden. Trillingen die normaal geen enkele invloed hebben, kunnen nu al desastreus zijn, zoals het indrukken van de ontspanknop. Dat kun je voorkomen door een afstandsbediening te gebruiken. Wie geen afstandsbediening heeft, kan ook de zelfontspanner (timer) van de camera gebruiken. Die is vooral bedoeld voor als je zelf op de foto wilt, maar komt ook nu goed van pas. Zo wordt tien seconden na het indrukken van de knop pas een opname gemaakt. Op deze manier is de camera stil als de opname plaatsvindt.

Kleur

Vooral in stedelijke omgevingen kun je 's nachts prachtige kleurrijke foto's maken maar het lukt je camera niet altijd om al die kleuren natuurgetrouw weer te geven. Kunstlicht lijkt wel wit, maar heeft vaak toch een kleurzweem die bij langere belichtingen extra naar voren komt. Als je geen Live View gebruikt, zul je hierdoor soms best verrast staan van de foto op het schermpje. Wil je exacte kleuren, dan kun je het beste een inschatting maken van het soort verlichting waar je mee te maken hebt, en daar jouw witbalans op instellen. Zijn er echter verschillende soorten lichtbronnen aanwezig dan werkt dit niet. Aangezien je maar één witbalansinstelling kunt kiezen voor een soort licht, zullen de kleuren altijd wel ergens anders zijn. De meeste grip op kleur heb je als je in raw-formaat fotografeert. Dan hoef je je ter plaatse niet druk te maken en stel je achteraf de kleuren geheel naar eigen wens in. Dat is helemaal niet erg. Sterker nog: zulke afwijkende kleuren kunnen juist sfeerverhogend werken. Want stel dat je de camera zo instelt dat wit echt wit is, dan ben je ook meteen alle sfeer in je nachtopname kwijt.

Beelden © Remco Stunnenberg

Lees ook: Fotograferen met een lange sluitertijd; 7 tips