De kristallen bol; meer dan een rekwisiet

Hoe werkt het

De kristallen bol zorgt voor refractie. Refractie is het afbuigen van licht, wanneer het van lucht naar een ander medium gaat met een dichtere massa. Je ziet het bijvoorbeeld in water, maar glas buigt licht ook sterk af. Refractie door een rond voorwerp geeft een bijzonder effect: het zet het beeld dat je door het glas heen zou zien, op zijn kop. Door een glazen bol kijkend zie je dus wat je zou zien zonder de bol, maar dan ondersteboven. Dat kun je vastleggen in foto’s, wat een te gek effect geeft, zeker omdat de omgeving natuurlijk niet omgedraaid is.

Ooghoogte

Dat betekent dat de bol het beste recht voor je lens kan zijn. In een hoek is het effect lang zo sterk niet, dus je moet de bol ofwel vasthouden, ofwel ergens op leggen. Je camera kun je het beste op statief zetten. Het is leuk om te spelen met een onscherpe (bokeh) achtergrond. Je kunt de foto later 180 graden draaien, zodat de bol ‘recht’ is en de omgeving op zijn kop, of niet. Daar kun je je creativiteit op loslaten.

De bal

De glazen of kristallen bolletjes zijn er in verschillende formaten, van een knikker tot aan maat voetbal. Natuurlijk zijn grotere formaten lastiger mee te nemen en zullen ze eerder beschadigingen oplopen. Maar ze blijven, dankzij hun gewicht, ook beter op hun plek én je hebt er geen macro lens voor nodig, wat bij de knikker wel het geval is. Veel fotografen vinden een 80mm bol een fijn formaat.; hij is makkelijk mee te nemen, maar nog wel groot genoeg om gemakkelijk scherp te kunnen stellen.

Instellingen

Omdat je datgene dat door de bal te zien is scherp wilt hebben, kun je het beste handmatig scherpstellen. Zo weet je zeker dat de scherpte op de juiste plaats ligt. Dat is ook waarom en statief handig is. Omdat je waarschijnlijk alle aandacht op de bol wil leggen, kun je je diafragma het beste open zetten (een laag f/getal). Hiermee krijg je een kleine scherptediepte, dus een wazige achtergrond. Ga bij voorkeur niet lager dan f/4, want je wil wel alles ín de bol scherp krijgen. Wil je geen kleine scherptediepte, dan kies je een hoger f/getal en is een groter deel van je foto scherp. De sluitertijd ligt aan de lichtomstandigheden en of je al dan niet vanaf statief werkt. Wanneer je ‘s avonds op pad gaat en kiest voor een lange sluitertijd, dan kun je strepen krijgen door bewegingsonscherpte, als je tenminste bewegende onderwerpen kiest. ISO is ook afhankelijk van het licht, probeer er zelf achter te komen wat de maximale ISO is voordat de foto’s te korrelig worden.

Compositie is belangrijk

In deze creatieve manier van fotografie is compositie belangrijk. Het kan je foto maken of breken. Denk na wat je ziet. Neem je de hele bol in beeld? Of ga je voor de bol op of in een hand; zie je de hand dan? Of ga je heel dichtbij, waardoor je de bol niet meer in een context ziet maar een vertekende, bijna abstracte foto krijgt? Je kunt de bol natuurlijk ook ergens op leggen. Denk er dan over na of je dat voorwerp in beeld ziet. Draai je de foto om, hoe komt je compositie er dan uit te zien?

Welke lens

Voor fotograferen met een glazen bol is een macrolens een goed idee. Hiermee kun je een mooie bokeh achtergrond creëren en volledig focussen op het onderwerp in de bol. Voor een foto waarin de bol een kleiner onderdeel van de omgeving is, kun je beter een lens met een grotere hoek gebruiken. Overigens betekent een macro lens niet dat het onderwerp in de bol klein of sterk vergroot moet zijn. Juist onderwerpen die zich normaal goed lenen voor een groothoeklens zijn goed geschikt voor glazen bollen. Denk grote stadsgezichten, landschappen etc.

Reflectie

Zorg dat je, met de bal, in de schaduw gaat staan. Probeer ook een goed belicht onderwerp te kiezen. Als het omgevingslicht sterker is dan het licht op het onderwerp dat je in de bal wil fotograferen, zul je meer reflectie oppakken. Draai eventueel iets bij of kies een lichter onderwerp (in de avond kun je bijvoorbeeld beter kiezen voor lichte gebouwen).

Veiligheid

De bol is van glas en dat weegt wat. Het krast snel dus pas op met sieraden en scherpe dingen in je tas. Leg de bol ook veilig neer. Uiteraard rolt hij makkelijk weg, dus pas daarmee op. Een foto door een bol op de rand van een hoog gebouw is te gek, maar als hij ervan af op iemands hoofd rol dan komt dat hard aan. De ronde vorm zorgt er ook voor dat de bol als een vergrootglas werkt, dus wees voorzichtig met de zon. Je zou zomaar een brandje kunnen veroorzaken.