Hoe zit het met copyright?

Als iemand jou inhuurt om foto’s te maken, dan zal diegene ook wel de rechten over het copyright van de foto’s hebben. Ongeacht wat de vergoeding was. Toch? Nee hoor, we leggen het uit.

Copyright is auteursrecht

Copyright op foto’s worden ook wel auteursrechten genoemd. De regels die hierop van toepassing zijn, gelden in principe voor alle creatieve uitingen waarbij de maker iets origineels tot stand brengt. Dat kan een kunstenaar zijn, een schrijver, een muzikant en dus ook een fotograaf. En dat auteursrecht ligt bij de maker.

Hoe ontstaat auteursrecht

Rechten van een auteur ontstaan door de creatie ervan. Anders gezegd, als een fotograaf een foto maakt, dan krijgt hij daarop de rechten die Artikel 1 van de Auteurswet daaraan koppelt. Maak jij iets, dan heb je daar automatisch copyright op. Je hoeft dat nergens aan te vragen of vast te leggen.

Wie heeft het copyright?

Het auteursrecht ligt altijd bij degene die de creatieve uiting tot stand heeft gebracht, mits uitdrukkelijk anders overeengekomen. Oók als iemand je ingehuurd heeft om de foto (of het artikel, of het kunstwerk of het lied) te maken. Daarin moet dan duidelijk worden dat de auteursrechten volledig worden overgedragen. In zo’n geval rekenenen de meeste fotografen hogere kosten. Ze kunnen zelf niets met de foto’s doen, de foto’s kunnen dan ook niet in hun eigen portfolio worden opgenomen. In de meeste gevallen wordt wel een licentie of overeenkomst opgesteld, maar krijgen klanten alleen het gebruiksrecht van de foto of foto’s. Iemand anders mag jouw foto dan gebruiken voor het vooraf vastgestelde doeleinde, maar niet veranderen en, afhankelijk van de overeenkomst, ook niet onbeperkt gebruiken.

Mensen die in de foto’s te zien zijn

Dat betekent overigens niet dat jij vrij spel hebt met de foto’s die je in opdracht hebt gemaakt. Als er mensen in je foto’s te zien zijn moet je er namelijk rekening mee houden dat die mensen een zogenaamd portretrecht kunnen hebben. Als fotograaf heb je wel het auteursrecht op de foto’s, maar je kunt deze niet zonder toestemming van de mensen die erop staan tentoonstellen of op een andere manier publiceren. Het gaat hierbij in eerste instantie om foto's die in opdracht zijn gemaakt. Maar ook als de foto’s niet in opdracht van de gefotografeerde mensen zijn gemaakt, is publiceren soms riskant. De mensen kunnen 'een redelijk belang' hebben om zich tegen publicatie te verzetten. Wil je je foto’s mogelijk ooit publiceren? Laat geportretteerden dan een vrijwaring ondertekenen.

Internet

Wat als je je foto’s hebt gedeeld op social media? Ook een foto die op social media, zoals Facebook of Instagram, is geplaatst, is meestal auteursrechtelijk beschermd. Dit betekent dat het niet is toegestaan om een foto van iemands Facebook pagina af te halen en die in bijvoorbeeld een tijdschrift of op een andere website te plaatsen. Wat Facebook zelf met de foto’s mag doen is afhankelijk van het contract dat met Facebook is aangegaan: de voorwaarden waarmee je akkoord bent gegaan toen je je pagina opende.

Wat kun je doen tegen misbruik?

Als iemand jouw foto’s heeft gebruikt zonder toestemming, kun je hen kosten in rekening brengen. Of je kunt naamsvermelding eisen. Bovendien kun je van hen verlangen dat ze jouw werk verwijderen (vooral in het geval van een website). Je kunt je werk zelf ook proberen te beschermen tegen diefstal. Een watermerk kan soms helpen, als is dat voor kwaadwillenden ook te verwijderen.

Jouw foto, jouw rechten. Dat is belangrijk om te onthouden. Laat je dus niet wegpesten door grote bedrijven met dure taal: als jij de maker bent (van een foto, tekst, illustratie of lied), bepaal jij wat ermee gebeurt. Tenzij je uitdrukkelijk afstand doet van dat recht. Jij hebt dus het copyright, you’ve got the power.