Slimme manieren om ruis te voorkomen én te genezen

Ruis heeft immers invloed op de scherpte van je foto, en op de algemene beeldkwaliteit. Het is dus in de meeste gevallen een ongewenste gast in foto’s (tenzij je foto’s een oude look wil geven en misschien expres wat korrel toevoegt). Dus hoe zit het met ruis?

Wat is ruis?

Ruis kan op verschillende manieren ontstaan, en in sommige lichtomstandigheden is het niet te voorkomen. Elke camera kan er, vroeg of laat, mee te maken krijgen en er is geen enkel cameramodel volledig ruisvrij. Helderheidsruis manifesteert zich als kleine korreltjes.  Deze ontstaan bij het omzetten van het analoge licht (de fotonen) naar een digitaal signaal (elektronen) op de sensor. Het licht dat op de sensor valt wordt opgevangen door miljoenen lichtgevoelige pixels, die elk een klein deel van het licht opvangen. Hoe meer licht er valt op een individuele pixel, hoe beter het resultaat dus is.

Ruis door hoge ISO

Ruis in een digitale foto kan ook ontstaan omdat het zwakke meetsignaal bij weinig licht versterkt moet worden. Dit doen we door de sensor lichtgevoeliger te maken: we verhogen de ISO. Hoe hoger de ISO, hoe meer ruis er ontstaat. Vergelijk het met een luidspreker voor muziek. Als je deze harder zet, hoor je ook meer ruis. Zet hem maar eens aan zonder daadwerkelijk muziek af te spelen en draai aan de volumeknop. In beide gevallen wordt het signaal versterkt, waarmee ook de basisruis versterkt wordt. Bij korte belichtingstijden is de verhouding signaal en ruis laag. Bij een langere belichting neemt de ruis toe, maar het signaal ook. Hierdoor hebben donkere delen eerder last van ruis dan lichte delen. Over het algemeen geldt: hoe meer licht, hoe minder ruis.

De sensor

Een belangrijke factor is de sensorgrootte. Hoe meer megapixels, hoe minder ruimte elke pixel op de sensor heeft, hoe groter de kans dat de beeldkwaliteit hieronder te lijden heeft. Kleinere pixels vangen minder fotonen op dan grotere pixels, hoe kleiner de pixels, hoe ruisgevoeliger de sensor is. Hierdoor hebben fullframe camera’s over het algemeen minder snel last van ruis dan camera’s met een APS-C sensor of micro4/3.

Ruisonderdrukking

Camerafabrikanten onderkennen het probleem van ruis en proberen dit in de camera op te lossen door een ruisreductie algoritme toe te passen op de foto. Deze wordt voornamelijk toegepast bij een langzame sluitertijd en/of hoge ISO waarden. Hoe succesvol dit is hangt van het algoritme af, maar vaak zullen ze niet alle ruis weg halen en daarnaast levert het iets minder scherpe beelden op, vooral zichtbaar in de delen met fijne details. Meestal kun je beter in de nabewerking ruisreductie toepassen, omdat je dan het effect in de hand hebt. Soms kun je beter wat ruis en een scherpe foto hebben, dan een wollig, ruisvrij beeld.

Lange sluitertijden en ruisreductie

Veel camera’s beschikken over de optie Ruisreductie lange sluitertijd. Dit zou je kunnen gebruiken bij nachtopnames bij sluitertijden langer dan enkele seconden. Als deze optie actief is, maakt de camera na het nemen van de werkelijke foto nog een opname met dezelfde tijd, maar dan met de sluiter gesloten. Hiermee registreert hij de ruis van de camera en trekt die van de ruis van de eigenlijke opname af. De totale foto duurt dus twee keer de sluitertijd plus nog wat tijd om de beelden te verwerken. Deze optie kun je beter vermijden als je snelheid nodig hebt. 

Camera’s worden steeds beter, en de prestaties in lichtarme omstandigheden ook. Ruis wordt dus steeds beter te vermijden. Bovendien zijn er verschillende ruisreductie programma's en kun je ruis verminderen in Photoshop of Lightroom.