Aan de slag met de Panasonic drie-eenheid: Lumix S1, S1R en S1H

Toch kan het geen kwaad om even te beginnen met de camera’s. De S1R hebben we een jaar geleden al getest, toen nog in een pre-productieversie. Nu hebben we alle drie de camera’s nog eens getest en zijn zelfs met twee van de drie camera’s, ondanks het druilerige weer, het Maastrichtse carnaval in gedoken. De S1, S1R en S1H lijken uiterlijk erg op elkaar. De filmspecialist S1H is echter dikker en heeft onder andere een extra (ventilatie-)ruimte tussen de achterkant van de camera en de monitor, een aparte filmknop en een andere aan/uitknop. Hij heeft ook twee SD-kaartsleuven, waarschijnlijk eveneens om plaats te maken voor de geventileerde monitor, die overigens vrijkantelbaar is, in tegenstelling tot de triaxaal (aan drie kanten) kantelbare monitoren van de S1 en S1R.

De andere twee camera’s hebben een XQD/CFExpress en een SD-kaartsleuf. De S1 en S1R verschillen uiterlijk alleen voor wat betreft de R in de naam. Veel knoppen zijn identiek, met uitzondering van de speciale grote rode filmopnameknop bij de S1H en een gecombineerde aan/uit en ontspanknop. Verder heeft deze camera een nieuw en groter status LCD met meer informatie voor zowel foto- als videografie. De uitstekende zoekers (5.76 miljoen beeldpunten) zijn hetzelfde. In alle drie de gevallen is de behuizing weersbestendig. Eerste berichten na een tear-down zijn zeer positief.
 

Qua doelgroepen verschillen de camera’s duidelijk: de S1 is gericht op consumenten die een solide aanvoelende fullframe-camera willen met een redelijke prijs die ook goed kan filmen, de S1R is meer gericht op de degenen die vooral in hoge kwaliteit willen fotograferen en de S1H richt zich vrijwel uitsluitend op professionele filmers. De sensoren zijn dan ook verschillend: de S1 heeft een sensor die wat beter presteert bij weinig licht en uiteraard bij video en de S1H heeft diezelfde eigenschappen, maar met de nadruk op dynamiek bij film en de S1R biedt met 47 megapixels de hoogste resolutie.

Inwendig zijn de camera’s grotendeels identiek voor wat betreft de sluiter en het scherpstel- en belichtingssysteem. De menu's van de camera's zijn gelijk, met uitzondering van de S1H, die nog wat extra opties voor film heeft.  Ook de gegevens op de monitor bij het filmen zijn er bij de S1H anders uit. De enorm grote duidelijke weergave van het geluidsniveau kan in de praktijk hele handig zijn. De S1H kan ook overweg met microfoons met een hoge gain, dankzij een extra schakeling.

Vatting

Uiteraard is ook de vatting identiek. De L-vatting was oorspronkelijk een Leica-vatting maar er is nu een samenwerking tussen Panasonic, Leica en SIGMA. Behalve de Panasonic-objectieven zijn er nu dus veertien SIGMA-objectieven (de complete ART-serie plus een 45mm f/2.8 Contemporary) en dan nog vele andere van Leica.  Ook zijn er nog de adapters waarmee SIGMA SA- en Canon-EF-objectieven gebruikt kunnen worden.

Video

De S1H moge dan een speciale videocamera zijn, alle drie de camera’s hebben zeer indrukwekkende video-specificaties. De S1H is hier uiteraard het sterkst, dan volgt de S1 en daarna de S1R.

Alle drie de camera’s hebben 180 bps slowmotion (6x, bij de S1H ook met de nominale fps) en uiteraard 4x en 2x. De S1R maakt zeer goede videobeelden, maar biedt van de drie de minste mogelijkheden. Hij maakt met zijn extra resolutie gebruik van pixel binning (wat beter is dan line skipping) maar heeft ook een kleine cropfactor (1.09 x, 1.5x, 2.18 x). Het beeld blijft beperkt tot 4:2:0, 8 bit ook via hdmi. Daar staat weer tegenover dat ook deze camera in 60p 4k kan filmen.

De S1 gebruikt bij 4k 25/30 p de gehele sensor, dus zonder crop. Bij 50/60 p gebruikt hij echter een APS-C-uitsnede. Dat zijn op het eerste gezicht de belangrijkste specificaties, maar er is meer. Voor € 199,- is er een video-upgrade, waardoor de camera in 10 bit 4:2:2 kan filmen. Zonder upgrade film je 4:2:0, en 10 bit alleen in de HLG modus, een speciale eigen HD-techniek die zeer goed samenwerkt met Panasonic en sommige andere tv’s.

De S1H biedt uiteraard nog meer: ook zonder upgrade 4:2:2 10 bit in 4k en op termijn ook prores RAW. Verder is er 6K/24p op 3:2, 5.9K/29.97p op 16:9, en 10-bit 59.94p 4K/C4K. Uniek voor een spiegelloze camera is de mogelijkheid om ook op 6k en 5.4k op te nemen. Dat biedt niet alleen voordelen bij het converteren naar 4k, maar vooral de mogelijkheid om bij het monteren de beelduitsnede binnen een groter kader te kiezen en uiteraard om zeer langzaam digitaal in te zoomen zonder kwaliteitsverlies (Ken Burns-effect).

Sensoren

Panasonic maakt niet bekend wie de sensor geproduceerd heeft, maar het is geen geheim dat er een verregaande samenwerking is met TowerJazz. Geen Sony-sensoren en ook geen back side illuminated sensor. In het lab blijken ze een goed figuur te slaan. De sensor is geen BSI-sensor, maar Panasonic past naar eigen zeggen andere technieken toe om de lichtgevoeligheid op te voeren en heeft voor een grotere roodgevoeligheid gezorgd. Bovendien heeft Panasonic eigen asferische lenzen op het color filter array. Qua dynamiek en ruis verschillen de S1 en S1H alleen minimaal van elkaar. De S1R lijkt in schaduwen minder dynamiek te hebben, maar zou vooral wat ruimer belicht moeten worden. De dynamiek van de sensor van de S1/S1H is ongeveer op het niveau van de beste concurrenten, met bij overbelichting iets meer detail maar weer minder kleur. De prestaties bij hogere ISO-waarden zijn net iets beter. Kennelijk past Panasonic in de donkerste partijen ruisonderdrukking op de sensor toe. De extra roodgevoeligheid gaat in ieder geval niet ten koste van de kleurweergave, want die is prima.

De marketing spreekt ook van een zeer groot voordeel op het gebied van resolutie. Dat heeft dan betrekking op de High-Resolution Mode. Daarbij maakt de camera snel achter elkaar acht opnamen, die samengevoegd worden tot een resultaat bij de S1R van maar liefst 187 megapixels. In onze test in combinatie met de Lumix S 16-35mm f/4 bij 35mm (de beste brandpuntsafstand) was er net als bij concurrerende systemen in het beeldcentrum inderdaad aanzienlijke scherptewinst, maar zelfs bij f/8 in de hoeken niet of nauwelijks. Je zou echter kunnen proberen of je met croppen toch nog winst over het gehele beeld zou kunnen bereiken. Panasonic biedt ook het grote voordeel dat er in zo’n geval een RAW-bestand geproduceerd wordt.

Autofocus

Op het gebied van autofocus gaat Panasonic zijn eigen weg met het Depth from Defocus-systeem. Anders dan de systemen van Sony, Nikon en Canon is het contrastgebaseerd. Bijzonder is dat het al na een korte beweging op basis van kennis over het L-vatting-objectief ziet welke kant hij op moet bewegen en hoe snel. Daardoor wordt het bekende aarzelen van contrastgebaseerde systemen voorkomen. Panasonic gebruikt nu ook kunstmatige intelligentie om eye-AF en onderwerpherkenning mogelijk te maken.

Dat werkt in de praktijk goed, en ook het volgen (tracking) van een object werkt goed. Bij weinig licht en f/4 komen de grenzen van het systeem in zicht. Toch kon ik er in omstandigheden met weinig licht (EV 5) nog goed mee uit de voeten, zij het nog steeds iets minder goed dan met fase-gebaseerde systemen. Het is nog steeds moeilijk om er een definitief oordeel over uit te spreken omdat je mag verwachten dat er de komende jaren nog wat updates zullen volgen.

Bijzonder is dat alle camera’s in de menu’s de mogelijkheid bieden om bij handmatige scherpstelling de scherpstelling lineair te laten verlopen. Dat is vooral prettig bij filmen. De objectieven met een speciale uitschuifbare focusring bieden sowieso een lineaire scherpstelbeweging.

Conclusie

Nu we de drie camera’s getest hebben, is ook duidelijk geworden dat het een goed uitgewerkt concept is. Het accent ligt begrijpelijkerwijs op video, maar je kunt de camera’s ook prima gebruiken om ermee te fotograferen. De objectieven passen goed bij de camera’s en bieden vooral voor video een uitstekende kwaliteit, met deels unieke eigenschappen.

Beeldkwaliteit:  8
Bediening: 8
Snelheid: 8
Behuizing 9
Prijs/kwaliteit: 7,5

Specificaties

• Adviesprijs: S1    € 2.499,-            S1R        € 3.699,-                            S1H        € 3.799,-
• Aantal effectieve pixels S1 en S1H / S1R: 6000 x  4000 / 8368 x 5364 pixels (24 / 46 megapixels)
• Beeldsensor: 23,9 x 35,9 mm
• ISO-gevoeligheid: Standaard ISO 100 tot en met 51.200, uitgebreid 50-204.800
• Afmetingen: 149 x 110 x 97 mm (b/h/d), S1H: 151 x 114 x 110 mm.
• Gewicht: 899 gram met batterij (S1H 1052 gram)
• IBIS over 5 assen
• Belichtingsregeling: Matrix TTL meting, integraal, centrumgericht, spot
• Belichtingsmodus: P / A / S / M
• Sluitertype: Elektronische en mechanische sluiter en EFC
• Sluitertijd: 60 s t/m 1/8000 sec. (elektronisch 1/16000) 
• X-synchronisatie 1/320 sec.
• Serieopnamen: 9 bps 
• Info: www.panasonic.com/nl