Interview | Macrofotografe Judith Borremans

Het macrowerk van professioneel natuurfotograaf Judith Borremans kenmerkt zich door zalige pasteltinten, subtiele, fraaie sferen en prachtige composities. Wie haar stijl kent, herkent haar mooie zachte, sfeervolle beelden direct! Met name het zachte licht dat we veelvuldig terugzien in haar werk, is een lust voor het oog en doet je verlangen naar meer. Steeds weer! Dat zachte licht ontstaat omdat Judith heel vroeg in de ochtend fotografeert, bij voorkeur op het moment dat de zon net boven de horizon uitkomt. Maar ook omdat Judith haar beelden altijd iets overbelicht. Maar daarover later meer. Wij willen van Judith graag stap voor stap weten hoe zij tot haar beelden komt, van voorbereiding tot het uiteindelijke resultaat.    

We beginnen met haar liefde voor macrofotografie. Waar komt die liefde vandaan? 'Het boeit me enorm dat je in de natuur binnen een vierkante meter zo ontzettend veel moois kan ontdekken. Zaken waar veel mensen achteloos aan voorbij gaan. Daar kan ik me helemaal in verliezen. Daarnaast is het ook gewoon zalig om in alle vroegte en helemaal alleen in een veld bezig te zijn. De rust, de stilte... Voor wie er oog voor heeft en zichzelf open durft te stellen, is er zoveel te zien.'

'Dat hele proces begint al op de dag voordat ik ga fotograferen', vervolgt Judith. 'Wanneer ik bijvoorbeeld een bepaald soort vlinder of libel ga fotograferen, ga ik de avond daarvoor al kijken of ik ze daadwerkelijk kan vinden op de locatie die ik in mijn hoofd heb. En eigenlijk moet ik nog een stap verder terug want ik ben daarvoor ook altijd al het internet aan het afstruinen. Zo hou ik bijvoorbeeld heel goed de site waarnemingen.nl in de gaten om te zien waar bepaalde soorten vlinders of libellen al zijn waargenomen. En nee, het is niet zo dat ik alleen maar bepaalde soorten wil “vangen”, maar ik heb voor bepaalde soorten wel een sterke voorkeur. Simpelweg omdat ik ze mooi vind en omdat ik vind dat ze erg fotogeniek zijn. Nederland kenmerkt zich wat insecten betreft helaas niet door een enorme soortenrijkdom, maar straks, eind april, komen we de eerste echt fotogenieke vlinders weer tegen in de Nederlandse natuur. Zo ben ik helemaal weg van het Oranjetipje. Vanaf begin april sta ik op scherp en ben ik al druk bezig met achterhalen of ze er al zijn. Waarnemingen.nl is daarbij zoals gezegd een heel fijne en betrouwbare bron.'  

De eerste zonnestralen

Daarnaast weet Judith dankzij haar jarenlange ervaring inmiddels ook exact welke bloemen bij welke vlinder favoriet zijn én hoe en waar de vlinders hun slaapplekje vinden.  

'En ik ga ook vaak midden op de dag op pad zonder mijn camera. Gewoon om te zien welke insecten waar fladderen. Midden op de dag is voor mij het ideale moment voor scoutwerk. Met dat harde middaglicht kan ik fotografisch toch niets. Vervolgens ga ik 's avonds, zo tegen de schemer, weer terug naar die plek. Tegen dat deel van de avond zoeken vlinders en libellen hun plekje waar ze de nacht doorbrengen. 's Nachts koelen ze vervolgens af. Wanneer ik dan de volgende ochtend, nog voor zonsopkomst, naar die plek terugkeer, zitten ze daar nog. Veel insecten zijn koudbloedig en moeten eerst opwarmen voordat ze kunnen vliegen. Ze zitten dan dus nog stil en dat is voor een macrofotograaf het beste moment om te fotograferen. Dan heb je alle tijd om je compositie te bepalen, je spullen in gereedheid te brengen, eventueel een storend takje weg te knippen en te profiteren van het mooiste, eerste ochtendlicht. Dat is mijn favoriete moment om te fotograferen. Die eerste stralen geven zulk mooi licht!' 

Judith maakt hierbij veel gebruik van het tegenlicht. 'Dat vind ik zelf erg mooi. In het voorjaar kan je daar wat langer van profiteren omdat het zonlicht dan wat zachter is. Midden in de zomer heb je daarvoor hooguit twintig minuten. Zodra het licht te hard wordt, worden de contrasten veel te hard en verandert jouw mooie onderwerp in een zwarte vlek. Om dat te voorkomen, zet ik mijn onderwerp altijd in de schaduw. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van een reflectieschermpje of een witte paraplu. Dat werkt voor mij het beste. Zo plaats je als gezegd het onderwerp in de schaduw maar behoud je wel het mooie zonlicht in de achtergrond van je beeld.'  

Statief

Een statief is hierbij voor Judith een onmisbaar stuk gereedschap. Simpelweg omdat het gebruik van een statief de meest scherpe foto's oplevert. 'Door daarnaast gebruik te maken van liveview kan ik zo heel precies mijn scherptepunt bepalen en vastleggen.'

Liveview? Voor lezers die deze optie niet kennen, vragen we Judith om extra uitleg. 'Met de optie liveview kan je op je cameradisplay inzoomen op je onderwerp en vervolgens handmatig scherpstellen. Dat werkt heel prettig en raad ik iedere macrofotograaf aan. Eenmaal goed scherpgesteld, laat je je camera los en druk je, bij voorkeur, middels een afstandsbediening af. Dan weet je zeker dat je geen last hebt van trillingen. Dankzij die aanpak kom ik nooit thuis met beelden die niet of onvoldoende scherp zijn of waar het scherptepunt op de verkeerde plek ligt. Bovendien heb ik dankzij die werkwijze ook mijn handen vrij om bijvoorbeeld een takje weg te halen. Daarnaast kan ik zo veel beter mijn compositie bepalen. En, heel belangrijk, dankzij deze aanpak heb ik veel meer rust. Daarom hamer ik er bij deelnemers aan mijn workshops ook altijd op om een statief te gebruiken. Mensen die vanuit de hand “schieten” hebben vaak na een klik of drie het idee dat ze hét beeld wel hebben, en gaan op zoek naar een volgend beeld. Vanaf statief daarentegen ga je veel meer voor dat ene beeld. En ja, het is een onding! Het is altijd een hoop gesleep en gedoe. Maar echt, door gebruik te maken van een statief worden je beelden beter.'

Compositie

We willen van Judith natuurlijk ook weten waar zij op let bij het bepalen van haar compositie? Met name de achtergrond blijkt voor haar heel erg belangrijk. 'Het licht in de achtergrond is voor mij cruciaal. Zo vind ik het enorm storend wanneer ik ergens rechts of links in mijn beeld een witte vlek heb zitten. Dat zal je bij mijn foto's nooit zien. Dat soort beelden gaan direct de prullenbak in. In het veld hou ik dit goed in de gaten en, indien nodig, verplaats ik mijn objectief een centimeter naar links of rechts om die storende lichtvlek of dat storende licht uit mijn beeld te verwijderen. Het menselijk oog wordt altijd getrokken naar het licht in de achtergrond met als gevolg dat de kijker dan dus afdwaalt van het onderwerp. Om die reden ben ik daar heel streng in. Ook voor mijzelf. Ik zoek dan ook altijd het licht in de achtergrond en plaats mijn onderwerp voor dat licht.'

Hoe heeft Judith haar gevoel voor subtiele, fraaie sferen en composities ontwikkeld?

Haar geheim blijkt simpel. Door er veel over te lezen en door te kijken naar youtube filmpjes. 'En natuurlijk ook door heel goed te kijken naar het werk van andere fotografen. 'Zo heeft het werk van macrofotograaf Johannes Klapwijk mij enorm geïnspireerd. En last but not least door gewoon heel veel te proberen en te experimenteren in het veld.'

Wanneer we het werk van inspiratiebron Johannes Klapwijk nader bestuderen, dan zien we, net als in het werk van Judith, mooie zachte, subtiele sferen. En net als het werk van Judith, is ook het werk van Johannes tot in de puntjes verzorgd. Zoals Johannes, net als Judith, overduidelijk ook een voorkeur heeft voor het overbelichten van zijn beelden. Klopt dat? Judith: 'Absoluut. In mijn basis belicht ik altijd 2/3 over bij 100 ISO.' Natuurlijk willen we van Judith het hoe en waarom van deze aanpak weten. 'Zodra je tegen het licht in fotografeert, gaat jouw camera onderbelichten. Er valt op dat moment veel licht op de sensor met als gevolg dat jouw camera zelf een gemiddelde gaat bepalen. Dat ga ik dus tegen door zelf iets over te belichten. Ik begin als gezegd met 2/3 maar dat kan ook oplopen naar 1, en soms wel tot 1,5 stop. Wanneer dit to much blijkt, kan je dat achteraf, in je nabewerking altijd nog iets corrigeren.'

Nu we het toch over instellingen hebben. Wat is Judiths favoriete diafragma? 'Ik wijk bij mijn macrofotografie in principe nooit af van f/2.8. Dat levert naar mijn smaak de mooiste sfeer en de mooiste achtergrond onscherpte op. Aangezien ik als gezegd altijd vanaf statief werk, loop ik nooit het risico dat mijn scherpte verkeerd komt te liggen.' (Bij het werken met een grote opening – een laag diafragma getal – is het leggen van de scherpte op het juiste punt kritiek. Redactie).

'Wanneer ik een vlinder fotografeer, is de voorkant van mijn objectief altijd parallel of evenwijdig aan de vleugels van de vlinder', vervolgt Judith. 'In de ochtend zijn de vleugels van de vlinder nog gesloten. Hij is dan plat. Door je objectief parallel of evenwijdig aan de vleugels te plaatsen, valt de vlinder altijd mooi in jouw scherpte-diepte. Mits, en ja daar is hij weer, je vanaf een statief werkt. Ga je nu iets schuin zitten, dan verloopt de scherpte in de vleugel van de vlinder. Als je dat voor ogen hebt, moet je dat dus vooral doen, maar dan krijg je nooit een vlinder die van voor tot achter perfect scherp op beeld staat. Bij een libel is dat overigens een stuk lastiger. Die is tenslotte niet plat. Daarom stel ik bij een libel altijd scherp op de rug. Dan is het kopje inderdaad niet helemaal scherp, maar dat accepteer ik.'

Nabewerking

Iedere foto begint natuurlijk in het veld, maar minstens zo belangrijk is de nabewerking. Hoe pakt Judith dit aan? 'Ik doe feitelijk al mijn nabewerking in Lightroom. Meestal alleen maar heel kleine, summiere aanpassingen. De beelden die ik maak, zijn vaak al zoals ik ze graag zie. Daardoor hebben ze niet veel nabewerking nodig. De sfeer waar ik zo gek op ben, kan je echt alleen maar in het veld aanbrengen. Als die er niet in zit, krijg je die er ook achteraf niet meer in. Maar wat doe ik dan wel in Lightroom? Ik voeg soms in de witbalans wat extra roze toe. Dat spreekt mij aan. Ik ben en blijf een meisje. En in sommige gevallen verhoog ik de helderheid. Verder breng ik, indien nodig, de highlights wat terug. Als laatste verscherp ik mijn beelden in meer of mindere mate.'

Focus

Een term die gedurende ons gesprek regelmatig valt is focus. Wat verstaat Judith hieronder? 'Als ik op pad ga voor macrofotografie, neem ik alleen maar mijn macrospullen mee. Ik wil niet in de verleiding komen om naast macrofotografie andere dingen te gaan doen. Zodra je gaat wisselen van objectief, verlies je je focus. Een duidelijke focus komt de kwaliteit van jouw beelden altijd ten goede.' 

Een andere belangrijke tip van Judith is om je wekker heel vroeg te zetten en ook meteen je bed uit te stappen zodra die afgaat. 'Op het moment dat de zon opkomt en het licht echt  mooi wordt, moet je er klaar voor zijn. Dan kan het niet zo zijn dat je nog aan het tobben bent met je statief, of dat je compositie niet goed is of wat dan ook. Daarom ben ik altijd minstens een half uur voor zonsopkomst op mijn locatie. Wanneer je eenmaal op die locatie bent en je ervaart de rust en de stilte én je wordt getrakteerd op het allermooiste licht ben je het vroege opstaan vergeten! Dat geeft zoveel energie. En, als allerlaatste, vergeet vooral ook niet om te genieten van het hier en nu. Ook als het eens een ochtend niet zo meezit. Ga dan niet mopperen, maar geniet van de mooie natuur om je heen.'

In de cameratas van Judith

Judith werkt met de Canon 5D mark IV. Voor haar macrofotografie combineert ze deze met het Canon EF 100mm f/2.8L Macro IS USM objectief of de Laowa 60mm Ultra 2:1 Macro. 'Maar het meest fotografeer ik met mijn Canon 100mm. Dat is voor mij hét macro-objectief. Daarmee fotografeer ik bijna al mijn beestjes en bloemetjes. Ik vind 100mm voor macrofotografie een heel prettige werkruimte. Ik heb ook weleens macro gedaan met een 70-200mm objectief maar dan is de afstand tot het onderwerp al snel te groot. Wanneer er dan een storend element in je beeld zit, moet je steeds opstaan om dat te verwijderen. Ik wil niet bovenop mijn onderwerp zitten, maar ik wil er ook niet te ver vanaf zitten. Daarom ga ik graag voor die 100mm. Verder heb ik altijd een afstandsbediening in mijn tas zitten om af te drukken. Daarmee voorkom ik trillingen van mijn camera en dus verlies aan scherpte. Verder heb ik altijd extra batterijen bij me en een klein schaartje om eventueel storende takjes of blaadjes weg te knippen.'

Judith Borremans

Judith Borremans is professioneel natuurfotograaf. Steeds weer verwondert zij zich over onze mooie natuur en probeert die zo in beeld te brengen, dat ook de kijker die verwondering voelt. Judith is het liefst bezig met macrofotografie en dan vooral vlinders. Maar ook libellen, paddenstoelen en bloemen worden vaak door haar gefotografeerd. Judith woont in Dordrecht en de Dordtse Biesbosch is bijna haar achtertuin. Hier is haar liefde voor de natuur en het fotograferen daarvan ontstaan. Judith geeft workshops en organiseert fotoreizen, waar anders leren fotograferen centraal staat. Het geeft haar veel voldoening om op deze manier haar passie voor de natuur en fotografie over te brengen op cursisten.

judithborremans.com

Dit interview werd gepubliceerd in DIGIFOTO Starter 1.2019. Klik hier om deze of andere edities te bestellen.