Expres een scheve horizon, vloeken in de kerk?

We posten vaak artikelen met zogenoemde compositieregels. Je hebt misschien wel eens gehoord van de gulden snede of de regel van derden. Daarnaast kun je, wanneer je deze compositieregels een beetje onder de knie hebt, gaan spelen met zichtlijnen. Dit zijn lijnen in je compositie die de kijker als het ware sturen in je afbeelding. De horizon is zo’n lijn waar je mee kan spelen, maar dan moet je het wel goed doen, want juist de horizon is een lijn in je afbeelding waar je gauw fouten mee kunt maken!

Kaarsrechte horizon

Je kent ze wel, die prachtige landschapsfoto’s met een kaarsrechte horizon. Precies zoals het hoort. Vooral wanneer het landschapsfoto’s met een lange sluitertijd betreft, zorgen deze composities voor een rustig gevoel wanneer je er naar kijkt. Een foto met een scheve horizon daarentegen komt slordig en onrustig over op de kijker. Zeker wanneer het een foto met water betreft, is een veelgehoorde opmerking: ‘Het water loopt weg!’

Natuurlijk loopt het meer of de zee die je fotografeerde niet echt leeg wanneer je die per ongeluk met een scheve horizon fotografeert (dat zou een ramp zijn!). Maar dit onheilspellende gevoel is wel wat er op de kijker afkomt wanneer je hem een foto met een scheve horizon presenteert.

Toch zijn er uitzonderingen. Er zijn composities mogelijk waarbij een scheve horizon juist de bedoeling is, dus gepland is. Deze tegendraadsheid noem je ‘Dutch Angle’

Dutch angle; express een scheve horizon

Door te kiezen voor een Dutch Angle, ga je tegen het leidende ideaal in dat de horizon recht moet staan. Dutch Angle is een veelgebruikte techniek onder professionele fotografen, je zou zelfs kunnen zeggen dat het een nieuwe geaccepteerde compositieregel is geworden. Het is in ieder geval een weloverwogen stijl…
 

Oorsprong van de Dutch Angle

Dutch angle (ook wel canted framing, canted angle of Dutch tilt genoemd)  is een term die afkomstig is uit de cinematografie, maar die inmiddels ook op fotografie van toepassing is. Het houdt in dat de camera in een bepaalde hoek gehouden wordt, waardoor de horizon niet recht is. In die cinematografie, Bij de montage van bewegend beeld worden Dutch angles naar rechts en links vaak afwisselend toegepast. Zo krijg je een kijker het gevoel dat je in een achtbaan zit. Dat is de bedoeling, het gebruik ervan heeft vaan een desillusionerend effect als doel.

Hoewel we ons als Nederlanders natuurlijk meteen aangesproken voelen, is de techniek stiekem helemaal niet afkomstig uit Nederland. De techniek werd veel gebruikt door filmregisseurs in Duitsland in de jaren dertig en veertig, toen er veel werd geëxperimenteerd met film. Dat het is vernoemd naar Nederland is dus puur een vertaalfout: het is versimpeld van ‘Deutsch (Duits) naar Dutch (Nederlands). Oeps!

Scheve horizon toepassen in fotografie

Hoewel fotografie natuurlijk stilstaande beelden betreft en je daardoor niet het ‘achtbaangevoel’ kunt nabootsen, is de Dutch Angle in staat om ongemakkelijke of chaotische gevoelens weer te geven. Ook kan het gebruikt worden om een humoristisch beeld te versterken.

Soms wordt het met succes toegepast in portretfotografie. Dat is vooral wanneer de geportretteerden erg verschillen in lengte (bijvoorbeeld een kind en hun ouder) Wanneer je dan de foto wat scheef neemt, trekt het hoogteverschil wat bij, maar met een scheve horizon als gevolg!

Aantrekkelijke diagonale lijnen

Soms zijn diagonale lijnen gewoon aantrekkelijker. Wanneer je een groot gebouw wil fotograferen past het maar zelden helemaal in je frame. De Eiffeltoren bijvoorbeeld wordt heel vaak scheef gefotografeerd. We zijn dat inmiddels zo gewend dat we niet meer ongemakkelijk worden van deze scheve lijnen. Sterker nog, we vinden het aantrekkelijk om naar te kijken. Datzelfde geldt voor grote wolkenkrabbers. In de natuur (grote bomen en dergelijke) zien we dit toch minder, omdat het minder ‘natuurlijk’ overkomt. Door mensen gemaakte  landschappen lenen zich dus over het algemeen beter voor deze expres scheve lijnen.

Durf jij het aan?

De manier waarop jij je camera net wat kantelt bij het fotograferen kan dus van grote invloed zijn op hoe de kijker jouw foto uiteindelijk ontvangt. Je kunt emoties en chaos laten zien op basis van een scheve of kaarsrechte horizon. Wat jij kiest is aan jou en aan jou alleen. Durf jij het aan?

Als je achteraf toch spijt hebt van de scheve horizon kun je deze in veel gevallen nog een eind rechttrekken in Photoshop. Hiervoor heb je natuurlijk wel genoeg ruimte om je kader nodig, want bij het rechttrekken gaan altijd gedeeltes van de rand verloren. Al heeft Photoshop daar wel een goede oplossing voor…

Lees ook: Foto's roteren en bijsnijden zonder pixels te verliezen