ND filters en landschapsfotografie

De lucht is vaak erg licht. Zelfs op een bewolkte dag is heb je al snel kans dat de hooglichten in de lucht uitgebeten, ofwel overbelicht raken. Belicht je iets onder (‘expose to the right’) om dit te voorkomen, dan kan het landschap zelf te donker worden. Ook kan het een uitdaging zijn om lange sluitertijden te gebruiken, want de foto raakt helemaal al snel overbelicht. ND filters kunnen uitkomst bieden.

Wat is een ND filter

Een ND filter is een grijsfilter dat het licht gelijkmatig verzwakt, waardoor het filter kleurloos is. Je ziet het gebruik ervan dus niet terug in je foto’s, maar het houdt wel licht tegen tijdens het fotograferen. ND filters, of grijsfilters worden ingedeeld naar de demping van het licht. De aanduiding is ND, gevolgd door een getal. Hoe hoger dit getal is, des te meer licht er tegen wordt gehouden.

Verschillende ND filters

ND filters zijn er dus in verschillende sterktes. Welke je nodig hebt hangt af van het effect dat je wil bereiken. Wil je met een groter diafragma kunnen fotograferen om een kleinere scherptediepte te bewerkstelligen, of wil je bewegend water compleet in een melkachtige massa laten veranderen?

ND verloopfilter

Je hebt ook ND verloopfilters. Deze zijn ideaal voor landschapsfotografie, mits je een ondoorbroken horizon hebt. De filters zijn als het ware in tweeën gedeeld, de ene kant donkerder dan de andere. Ze houden dan het licht tegen aan de bovenkant van het beeld, waar de lichte lucht zit. De onderkant blijft hetzelfde, waardoor het contrast tussen de twee minder groot wordt. Staat er echter een gebouw (of boom, of rots, etc) in het landschap? Dan werkt dit niet zo goed.

Variabel filter

Een variabel filter is meestal wat duurder in aanschaf dan een 'gewoon' ND-filter, maar je hebt eigenlijk verschillende sterktes ND filters in één. Niet alleen scheelt het ruimte in je tas, maar door aan het filter te draaien, verandert de sterkte van het filter. Dit is vooral handig als je snel moet reageren en fotografeert in veranderende omstandigheden.

Lange sluitertijden en ND filters

Zoals gezegd worden ND filters soms gebruikt om controle te houden over de scherptediepte, ofwel de diafragma opening. Meestal worden ze door landschapsfotografen echter ingezet om met langere sluitertijden te kunnen fotograferen. In dat geval kun je op de volgende manier bepalen welke sterkte ND filter je nodig hebt.
ND wordt uitgedrukt in stops, waarmee je ook de belichtingsinstellingen op de camera regelt. Even opfrissen: het verschil tussen diafragma f/5.6 en diafragma f/8.0 is één stop. Het verschil tussen een sluitertijd van 1/250e en 1/125e is ook één stop. Je moet dus een meting doen op de belichtingsmeter van je camera, en dan kijken welke sluitertijd je maximaal kunt gebruiken voor een goed belichte foto. Het diafragma zet je al op de gewenste waarde.  De ISO kun je het beste op de laagst mogelijke waarde zetten, meestal 100. Je meet een sluitertijd van 1/125e bij een diafragma van f/8.0 op ISO 100. Om op een sluitertijd van 1/2e te komen, heb je dan een grijsfilter nodig met een sterkte van zes stops. Als je camera aangeeft 1/60 van een seconde nodig te hebben om een goed belicht beeld te krijgen, en je gebruikt een ND filter van 6 stop, dan kun je ineens een belichting van 1 seconde maken. Even rekenen dus, of uitproberen.

• Lees ook: Allemaal filters!