Kleurruimte, wat kun je er mee en wat is er zo belangrijk aan?

Pixels

Elke digitale foto of afbeelding is opgebouwd uit pixels. Heel veel pixels. Deze piepkleine puntjes maken samen de foto, maar daarvoor zijn ze wel met z’n miljoenen; vandaar dat we ze megapixels noemen. Elke pixel heeft een specifieke kleur, die op zijn beurt weer is opgebouwd uit een bepaalde hoeveelheid rood, groen en blauw. Je kunt dat overigens ook zien. Pak een vergrootglas of leg een klein drupje water op je scherm (bijvoorbeeld met een natte vinger). Door de vergroting kun je de puntjes zien, in jawel: rood, groen en blauw. Red, Green en Blue ofwel RGB.

Kleuren mengen

Op je beeldscherm worden de kleuren die je ziet gemaakt van een mix van deze drie kleuren. Wanneer je paars ziet op je scherm, zie je een combinatie van rood en blauw, precies zoals je dat vroeger op school leerde. Toch is het niet helemaal zoals vroeger bij de tekenles. We werken nu namelijk met licht in plaats van met verf. Als je alle kleuren bij elkaar zou voegen, zou je dus wit krijgen. Dat is met verf wel anders! En geel op je scherm wordt bijvoorbeeld gemaakt door groen met rood te ‘mengen’.

Verschillende kleurruimtes

RGB is dus de basis van de kleuren. Maar, als je weleens door het menu van je camera bent gegaan of door de instellingen van je beeldscherm, weet je dat je voor een aantal andere kleurruimtes of kleurprofielen kunt kiezen. Kleurruimte gaat over de hoeveelheid en het bereik van de kleuren. Eigenlijk is het het totale aantal kleuren dat volgens een bepaald model of met een bepaalde techniek weergegeven kan worden. De bekendste zijn sRGB, AdobeRGB en ProPhotoRGB. Er zijn er meer, maar dit zijn de meest voorkomende.

Kleurruimte als verfwinkel

Kleurruimtes verschillen van elkaar in omvang. De kleurruimte van ons oog - de kleuren die we kunnen waarnemen - is de grootste. Schermen zijn nog niet in staat om die waarden te halen. Maar, in de ene kleurruimte kunnen meer kleuren worden weergegeven dan in de andere. Zie het als het grote verfpalet in de bouwmarkt. Het ene merk heeft 10.000 verschillende kleuren verf. Een ander heeft de stapjes in kleiner gemaakt en de verschillende verfsoorten liggen in kleurnuance dichter bij elkaar. Hij heeft er dus meer. Weer een ander heeft voor nog kleinere stapjes gekozen en heeft misschien wel 50.000 kleuren in z’n assortiment.

Wie heeft de grootste?

In onze digitale verfwinkel komt het erop neer dat sRGB het kleinste assortiment heeft, dan komt AdobeRGB en ProPhotoRGB heeft een hele eigen bouwmarkt nodig met het grootste kleuren assortiment. Het is niet perse zo dat sRGB, omdat het het minste kleurbereik heeft, slechter is. Het ligt er vooral aan wat je met je foto wil doen.

Welke kies je?

Het is vooral belangrijk om te controleren dat de monitor waarmee je je foto’s nabewerkt op dezelfde kleurruimte staat ingesteld als je camera. Kan je monitor alleen sRGB aan? Dan heeft het niet veel zin om je camera op AdobeRGB te zetten. Je monitor kapt de kleuren af die hij niet kan laten zien en je foto ziet er anders uit. Je kunt dan, tijdens het maken van bewerkingen, niet vertrouwen op de kleuren die je ziet, wat wel essentieel is. Het is overigens ook een goed idee om je monitor te kalibreren.

Internet

Op internet kun je het beste sRGB gebruiken; een browser ‘verwacht’ dat kleurprofiel. Andere kleurprofielen kunnen qua kleuren anders weergegeven worden, wat natuurlijk onhandig is voor bijvoorbeeld je foto website. Controleer het resultaat bij voorkeur in verschillende browsers en ook even op je telefoon; sommige browsers doen aan kleurmanagement en trekken alles gelijk. Maar de browser van anderen doet dit misschien niet.

Print

Je kunt je foto’s laten afdrukken bij verschillende bedrijven. Vakcentrales zullen in de regel gewend zijn aan verschillende kleurprofielen, of bieden een kleurprofiel op hun site die je kunt downloaden. Bij veel printservices die uitgaan van een gemiddelde gebruiker wordt uitgegaan van sRGB en wordt het kleurprofiel verder genegeerd. Lever je een foto aan in AdobeRGB, dan kan het zijn dat de kleuren er op de afdruk anders uit komen te zien omdat het printbedrijf sRGB gebruikt heeft. Als je twijfelt of het printbedrijf hier rekening mee houdt, lever dan voor de zekerheid je foto in sRGB aan.

Kleurruimte van RAW en Jpeg

Wanneer je in Jpeg fotografeert, stel je het kleurprofiel in op je camera. Die optie kun je in het menu vinden. In RAW foto’s wordt heel veel kleurinformatie opgeslagen. Pas als je de foto gaat converteren in de nabewerking moet je een kleurruimte toewijzen. Bij Photoshop doe je dat al in de RAW editor, bij Lightroom kies je pas bij het exporteren. sRGB is vooral wat beperkter in de groene delen; daar zitten minder nuances in dit profiel. Om je kleuren dus nog niet te laten afkappen door je camera, kun je het beste in RAW fotograferen. Welke je uiteindelijk kiest, ligt aan het gebruik. Controleer je monitor eens en ga door het menu in je camera, zodat ze in elk geval overeenkomen qua kleurruimte.