Copyright en social media

Want je wilt natuurlijk wel zelf de zeggenschap houden over je eigen foto’s. Hoe zit het wanneer je ze deelt op social media, geef je dan het copyright op?
 

Intellectueel eigendom en copyright

Een foto is in principe altijd intellectueel eigendom van de maker: jij hebt het auteursrecht of copyright. Daarom geldt het Intellectuele Eigendomsrecht. Dat eigendomsrecht gaat al in op het moment dat een fotograaf afdrukt. Het recht ontstaat vanzelf. Het hoeft dus niet aangevraagd of geregistreerd te worden. Het moet wel aantoonbaar zijn  dat jij als eerste het werk hebt gecreëerd. Het bewaren van het originele (RAW) bestand is daarom een goed idee. Het werk is beschermd tot 70 jaar na het overlijden van de maker. Deze periode begint op 1 januari van het jaar volgend op het jaar waarin de maker van het werk is overleden. Auteursrecht kost geen geld en de bescherming geldt wereldwijd. Je kunt een copyright teken bij je foto plaatsen wanneer je de foto post, maar dat heeft geen toegevoegde waarde. Ook zonder deze toevoeging, of de opmerking ‘all rights reserved’, is de foto beschermd. 

Copyright op social media

In het kort: copyright blijft gewoon van kracht wanneer je foto’s deelt op social media. Foto’s mogen dus niet van je Instagram account geplukt worden en voor marketing doeleinden van anderen gebruikt worden. Wel wordt er een licentie gegeven aan het social media kanaal zelf. Hierdoor mag de content verspreid worden met de deelknoppen. Maar deze licentie is alleen aan het kanaal zelf en geldt niet voor anderen. Op veel websites worden deelknoppen bij tekst of beeld geplaatst. Hiermee suggereer je toestemming om te delen. Maar het gaat dan om impliciete toestemming om te delen via deze knoppen (en dus kanalen). Een link delen mag ook, het knippen en plakken van een tekst daarentegen niet. Een link delen of het embedden van content mag wel, want dan is duidelijk waar de content vandaan komt en wie de eigenaar is. Je kunt overigens vaak ook deze deelknoppen uitschakelen.

Voorwaarden op Instagram en Facebook

Instagram wordt niet de eigenaar van de content die je daar plaatst. “Instagram does not claim ownership of any content that you post on or through the service.” Dit zeggen ze letterlijk in hun voorwaarden. Wat wel het geval is, zoals veel social-media kanalen dat regelen, is dat je ze een niet-exclusieve, onbeperkte, sublicentieerbare, wereldwijde licentie geven om de afbeeldingen te mogen gebruiken. Die licentie is deels nodig om de foto’s te kunnen publiceren. Er bestaat met deze omschrijving wel de mogelijkheid dat Instagram een ander het recht geeft om jouw foto’s te mogen gebruiken. Daarbij houden ze overigens rekening met je privacyinstellingen. Een foto kopiëren mag niet. Regrammen is een vorm van kopiëren, dus dat mag ook niet, hoewel dit ongelofelijk veel wordt gedaan.  Maar er is veel dat wel mag.

• Links naar foto’s delen.
• Alle functies die Instagram zelf, binnen de app biedt, mogen gebruikt worden.
• Afbeeldingen embedden.

In de algemene voorwaarden van zowel Facebook als Instagram (in principe nu één platform) staat dat de licentie overdraagbaar en sublicentieerbaar is: Facebook kan jouw foto’s gebruiken op zijn volledige platform. Dat betekent niet noodzakelijk dat Facebook jouw afbeeldingen zal doorverkopen aan adverteerders of stockwebsites. Interessant is dat het platform dit, strikt genomen, wel zou kunnen, maar het zal dat niet snel doen uit angst voor een storm aan kwade reacties. Bovendien zou je dat nog steeds kunnen aanvechten, onder de ‘fair use policy’. Zet je alles binnen je profiel op ‘Openbaar’, dan betekent dit dat je iedereen de toestemming geeft om je afbeelding te bekijken en daarbij jouw profiel eraan te koppelen. Uiteindelijk heeft Facebook dus een grote vrijheid met jouw afbeeldingen, maar jij blijft hoe dan ook de bezitter en je behoudt de controle over alles dat je online zet. 

Kortom, jouw foto blijft jouw foto. Dat wil niet zeggen dat iedereen zich daaraan houdt. Er worden nog steeds dagelijks duizenden foto’s ‘gestolen’ van social media sites. Je zou een watermerk kunnen gebruiken, of de foto’s op (nog lagere) kwaliteit kunnen uploaden. Uiteraard sta je in je recht om verhaal te halen bij de dieven, maar de kans is vrij groot dat je nooit meer wat hoort van de Chinese webshop (een voorbeeld) die met jouw foto aan de haal is gegaan. Voorkomen is dus beter dan genezen, gebruik social media verstandig.