Tips voor zwart-witfotografie

Een zwart-wit foto kan een compleet ander beeld geven dan diezelfde foto in kleur. Saaie en fletse beelden kunnen indrukwekkende kunstwerken worden nadat de kleuren worden vervangen door verschillende tinten grijs. Maar bij zwart-wit fotografie komt een stuk meer kijken dan alleen het weghalen van de kleuren. Hoe maak je nu de mooiste zwart-wit foto's?

Achteraf

Elke camera heeft wel een zwart-wit functie. Als je deze instelt krijg je direct zwart-wit foto's en hoef je er helemaal niet meer naar om te kijken. Hoewel dit prima kan werken, geeft het regelmatig foto's die minder mooi zijn dan mogelijk is en niet helemaal lijken op het beeld dat jij in je hoofd had. Maak daarom je foto's standaard in kleur en bewerk ze achteraf op je computer met een programma zoals Lightroom of Capture One. Zo krijg je altijd het resultaat dat je wilt. En mocht je niet in één keer tevreden zijn, kan je altijd nog op een later moment opnieuw proberen om je foto om te zetten.

Contrast

Contrast is misschien wel hét belangrijkste aspect van een goede zwart-wit foto. Zonder contrast worden alle verschillende kleuren op de foto egaal grijs, waardoor je een hele saaie en nietszeggende foto krijgt. Zorg voor duidelijke verschillen in lichte en donkere delen, zoals sneeuw en water of zonnestralen en schaduwen. Als je dit goed hebt, is je zwart-wit foto al half klaar. Let er wel op dat kleuren een erg mooi contrast met elkaar kunnen geven, maar dat deze omgezet naar zwart-wit ongeveer dezelfde grijstint krijgen. Het contrast is dan alsnog erg laag, waardoor je foto erg flets wordt.

Focus op de details

Door het ontbreken van kleur, wordt je als kijker bij zwart-witfoto's veel meer getrokken naar de details die op de foto staan. Patronen en lijnen worden opeens een stuk duidelijker zichtbaar en ook texturen, zoals rimpels in het gezicht van een oude man, vallen een stuk meer op. Wil je hier de aandacht naar trekken, dan kan je er verstandig aan doen om foto's zwart-wit te maken. Om die reden zie je bijvoorbeeld veel architectuurfoto's in zwart-wit. Door het ontbreken van de kleuren wordt je aandacht veel meer getrokken naar de patronen die verstopt zitten in de gebouwen.

Flets licht

Als je midden op de dag fotografeert heb je vaak hard en flets licht. Hoewel dit voor kleurfotografie niet heel gunstig is, werkt dit heel goed voor zwart-wit fotografie. Door het felle licht worden de verschillen tussen lichte delen en schaduwen erg groot wat voor een groot contrast zorgt. Het is niet voor niets dat straatfotografie vaak zwart-witte foto's oplevert. Overdag is het op straat het drukst, dus is dit hét moment om foto's te maken. Om de foto's vervolgens extra kracht bij de zetten worden deze vaak omgezet in zwart-wit.

Voor lichter wit, maak je zwart donkerder

Veel nabewerkingsprogramma's hebben een contrast-schuifje waarmee je direct alle donkere delen wat donkerder maakt en de lichte delen nog lichter. Dit is een handige optie, maar wel eentje waarmee je moet uitkijken. Als delen al erg licht zijn en je krikt ze vervolgens nog een beetje op, loop je het risico op puur witte delen waar helemaal geen structuur meer inzit. Hierdoor kan je veel details op je foto verliezen waardoor deze minder mooi wordt. Wil je dat de foto op sommige punten wat lichter wordt, dan kan je beter de schaduwpartijen donkerder maken. Vrijwel alle nabewerkingsprogramma's hebben wel aparte schuifjes voor de lichte en donkere delen van een foto. Door hiermee de donkere delen nog net een beetje donkerder te maken, lijken de lichte delen lichter, zonder details te verliezen.

50 shades of grey

Zoals eerder in deze basiscursus stond, is contrast heel erg belangrijk in zwart-wit fotografie. Maar dit betekent natuurlijk niet dat je alle foto's in alleen maar puur zwart en wit moet fotograferen. Dit ziet er namelijk al snel onnatuurlijk en storend uit, terwijl zwart-witte foto's vaak erg rustig zijn. Grijstonen zijn je vriend. Door verschillende grijstonen te gebruiken heb je volledige controle over de sfeer die je met jouw foto creëert. Maak je je foto rustig en strak of geef hem een retro-tint.

Onderbelichten

Als je je foto helemaal correct belicht kunnen de resultaten wat tegenvallen. De lucht kan egaal wit worden en de voorgrond flets-grijs. Als je de foto bewust onderbelicht kan je snel de foto een stuk pakkender maken. Je zal zien dat de wolken in de lucht beter zichtbaar worden en dat het contrast tussen de lucht en de grond een stuk groter is.

Schiet in raw

Net zoals bij kleurenfoto's kan je de beste resultaten bereiken door te fotograferen in raw. Hiermee wordt er veel meer informatie opgeslagen dan je in eerste instantie ziet en heb je aanzienlijk meer mogelijkheden om het beste uit je foto te halen. Als je fotografeert in raw kan je er met programma's als Lightroom niet alleen voor kiezen om de donkere en lichte delen van de foto apart te veranderen, maar je kan veel verschillende kleuren naar wens lichter of donkerder maken, waardoor je precies het beeld kan creëren dat jij in je hoofd hebt. Ook kan je tijdens de nabewerking de foto nog een beetje lichter of donkerder maken als je toch niet helemaal tevreden bent met hoe de foto uit de camera is gekomen.

Denk aan je beeldscherm

Als je foto's op je computer bewerkt, dan verander je het beeld gebaseerd op wat je ziet. Als je beeldscherm is ingesteld om heel veel contrast te tonen, dan kan het gebeuren dat je daardoor minder contrast toevoegt aan jouw foto. Hoewel je foto er dan perfect uit kan zien op jouw beeldscherm, ziet het er compleet anders uit op het beeldscherm van iemand anders. Zeker als je je foto op groot formaat wil afdrukken kan je van een koude kermis thuiskomen als je beeldscherm niet helemaal goed is ingesteld. Weet je niet zeker of jouw beeldscherm goed is afgesteld, bekijk dan een foto op meerdere beeldschermen, bijvoorbeeld op je werk of bij vrienden om te kijken of de foto er ongeveer hetzelfde uitziet.

Denk aan je compositie

Los van het ontbreken van kleuren is zwart-witfotografie nog vrijwel hetzelfde als 'gewone' fotografie. De belangrijkste regels en tips blijven gelden. Vergeet dus niet aan je compositie te blijven denken als je overgaat op zwart-wit. Met de regel van derden worden ook je zwart-witfoto's een stuk beter.

Zwart-witfotografie. Terug van nooit weggeweest

In het begin van de fotografie werd er alleen in zwart-wit gefotografeerd omdat dit de enige manier was om (goedkoop) momenten vast te leggen. Nadat in de jaren 60 van de vorige eeuw kleurenfotografie zijn intrede deed, werd zwart-witfotografie meer en meer het ondergeschoven kindje van de fotografie. Het werd steeds duurder, zeker in vergelijking met kleurenfotografie, veel mensen maakten liever foto's zoals ze het zelf zagen. Sinds het intreden van de digitale fotografie is het steeds makkelijker om ook zwart-witfoto's te maken. Voor digitale camera's moest je namelijk kiezen of je een rolletje zwart-wit of kleurenfoto in je camera deed. Tegenwoordig denken we daar niet meer over na en kunnen we elke foto, geheel naar wens omzetten naar zwart-wit.

Beelden: © Remco Stunnenberg