Polaroidfoto's, waarom is het populair?

1 november, 2024 - 20:00

Door: Christel de Wolff 1967

Een van de meest populaire vormen van analoge fotografie is de polaroidfoto. Hoewel deze manier van fotograferen een stuk prijziger is dan ‘gewoon’ analoog fotograferen, weten de polaroidcamera’s hun weg te vinden naar jongeren. Zowel vintage apparaten als moderne, vrolijk gekleurde Instax-camera’s worden vandaag de dag veelvuldig ingezet op bruiloften, verjaardagen en op muziekfestivals. Het direct in de hand hebben van een snapshot spreekt tot de verbeelding, als grote tegenhanger van de digitale foto’s die we maken met onze smartphone. Maar hoe werkt het maken van een polaroidfoto eigenlijk?

Dit artikel is geschreven door Christel de Wolff en gepubliceerd in DIGIFOTO Pro 1.2023

Polaroidfoto's

Vrijwel iedereen heeft wel eens een polaroidfoto gezien of zelfs een polaroidfoto gemaakt. Het ziet er zo simpel uit: je richt de camera op een onderwerp, drukt op de knop en enkele seconden later rolt er een foto uit het apparaat die ter plekke wordt ontwikkeld. Maar hoe bekend de handeling ook is, zo moeilijk voor te stellen is het proces achter deze manier van fotograferen. In dit artikel leggen we in vogelvlucht uit hoe een polaroidfoto tot stand komt.

In beginsel

Om te snappen hoe een polaroidfoto wordt gemaakt, moeten we eerst terug naar de basis van analoge fotografie. Doorgaans wordt er gefotografeerd met filmrolletjes, die reageren op licht en vormen zo negatieven (een omgedraaide belichting). In een ontwikkelstudio (donkere kamer, ofwel de doka) worden vervolgens deze negatieven overgebracht op lichtgevoelig fotopapier. Dit proces moet in het donker gebeuren omdat het papier reageert op het aanwezige licht. Door middel van chemicaliën wordt gezorgd dat het fotopapier na het belichten van het negatief niet doorgaat met het opvangen van licht. Anders zou je alsnog een overbelichte, tot zelfs volledig witte foto krijgen.

Polaroid skipt de doka

Wanneer je een polaroidfoto maakt, hoef je daarna niet naar een donkere ruimte te rennen om je foto te ontwikkelen. Dus hoe verschilt dat dan met andere analoge fotografie? Een polaroidcamera laat licht door, net als iedere andere camera. De camera belicht het speciale polaroidfotopapier, waarop al chemische stoffen zitten. Deze bevinden zich in het witte gedeelte in de rand onder het beeld. Nadat de camera de opname heeft belicht, rolt het papier uit de camera, waarbij de chemische laag over de film wordt uitgesmeerd en de aanwezige zilverkristallen activeert en het uiteindelijke beeld bepaalt. Dit proces duurt slechts enkele minuten en is met het blote oog te volgen; het beeld wordt steeds scherper en lichter. Om de polaroidfoto zolang mogelijk mooi te houden wordt er als laatste een zout toegevoegd. En dan is de polaroidfoto klaar!

Niet wapperen!

Een veelgemaakte fout is het wapperen met de polaroidfoto. Niet nodig, want de foto hoeft niet te drogen zoals inkt (en daarmee schudden raden we ook af). Het beste wat je kunt doen is de foto omkeren en zo’n 10 minuten met rust laten. Op die manier krijg je het beste resultaat.

Polaroid Originals

De verkoop van polaroidcamera’s is sinds de opkomst van de digitale fotografie erg teruggelopen. Ook voor andere analoge camera’s was dit het geval. In 2008 was er een dieptepunt, Polaroid Corporation besluit de fabriek in Enschede te sluiten en de instant film is niet langer te koop. Liefhebbers hamsteren de laatste voorraad uit de schappen.

Oud-medewerkers van de fabriek in Enschede gaan verder als ‘Impossible Project’ - een naam die aangeeft dat het niet makkelijk was om deze doorstart te maken. Polaroid heeft er namelijk altijd goed voor gezorgd dat de exacte samenstelling van de chemicaliën in het fotopapier geheim blijft. Toch lukt het en wordt het Impossible Project in 2010 possible. In 2017 krijgt het project een nieuwe naam: Polaroid Originals. En dat is niet geheel toevallig: sinds 2014 is de techniek namelijk aan een comeback bezig. Weliswaar niet met de originele polaroids, want die waren niet meer beschikbaar. Diverse andere bedrijven, waaronder Instax (van Fujifilm) zijn populair. De camera’s zijn in warenhuizen te koop en hebben felle kleuren, die het aantrekkelijk maken als fashion item.

Tegen de vluchtige fotografie

Met name jongeren vallen voor de charme van de nieuwe instant camera’s. De felle kleuren van de camera’s als accessoire helpen mee, maar het zit ook in de manier van fotograferen en de resultaten. De beelden ademen een ander sentiment dan de snapshots die iedereen inmiddels veelvuldig met hun smartphone maakt. Ook het nadenken over het beeld, de film cassette is immers duur en bevat een beperkt aantal beelden per cassette, is nieuw voor veel jonge makers. Als laatste valt de retro uitstraling van de foto’s in de smaak. Deze is ook na te maken in diverse apps voor smartphones, maar dat is toch niet hetzelfde. Kortom, het hernieuwde succes van polaroidcamera's (en instant camera’s van andere merken) laat een tegengeluid horen. Weliswaar is het makkelijk, snel en voordelig om digitaal te fotograferen. De waarde van het medium is daarmee ook verminderd. Analoge fotografie is duurder, zeker de polaroidfotografie, en heeft limitaties die moeilijkheden, maar daardoor ook toegevoegde waarde met zich meebrengen.