Leren: de compositieregels

12 januari, 2019 - 16:02

Door: Amy Schutte 3651

Compositie is eigenlijk de manier waarop je het kader van je foto indeelt. Een fijne balans in je foto geven een mooi geheel, een goede compositie zorgt daarvoor. Er zijn een aantal compositieregels, grotendeels afkomstig uit de schilderkunst, die je daarbij helpen.

Zet je een model precies in het midden bij portretten, of iets naar de zijkant? Laat je de rivier in een landschap in het midden van je scherm stromen, of draai je je camera iets bij waardoor de compositie er heel anders uit komt te zien? De compositieregels kunnen je daar houvast in bieden. Je kunt ze overigens beter zien als adviezen, want natuurlijk bepaal je zelf hoe je je foto neemt en wat je mooi vindt. Wel geeft het vaak een prettig eindresultaat als ze zijn toegepast. Daarom een uitleg over verschillende composities.

Regel van derden

Dit is veruit de meest bekende van de compositieregels. Hij wordt ook erg veel toegepast. Deze regel werd al toegepast in de oude schilderkunst.

Het vlak van je uiteindelijke foto wordt opgedeeld met twee horizontale lijnen en twee verticale. Daardoor ontstaan er negen vlakken. Zowel horizontaal als verticaal delen die de foto op in 1/3 van het beeld. De aandachtspunten van je foto moeten uiteindelijk op de snijpunten van de vlakken komen te liggen. Of, bijvoorbeeld de horizon, over de hele denkbeeldige lijn.

Gulden Snede

De gulden snede wordt vaak verward met de regel van derden. Ze lijken op elkaar, maar ze zijn niet hetzelfde. De regel van derden deelt je foto in drie gelijk stukken over een zijde, dus in totaal negen vakken. De gulden snede doet dat ook, maar deze maakt gebruik van een verhouding. Deze manier van compositie is dan ook gebaseerd op een wiskundige formule. Het middelste vak is het kleinst en de buitenste vakken het grootst. De verhouding is ongeveer 62% aan de ene kant en 38% aan de andere kant. Om het iets ingewikkelder te maken; de tweedeling in de foto heeft een bepaalde verhouding. Deze verhouding is hetzelfde als de verhouding van de totale lengte vergeleken met het langste deel.

Ook hier geldt dat je je onderwerp het beste op de snijvlakken kunt plaatsen. Ook deze compositieregel is al oud; de Mona Lisa is volgens de gulden snede gecompositioneerd.

De gulden spiraal

De gulden spiraal is een variant op de gulden snede, en is ook gebaseerd op een wiskundige formule, de regel van Fibonacci. Het idee is dat de spiraal je leidt naar de belangrijkste delen van je foto. Probeer langs de lijnen te werken, aangezien er geen snijpunten zijn in deze compositie.

Gulden driehoek

Bij de driehoek zoek je naar samenhangende delen in een foto die via een driehoek met elkaar te verbinden zijn. De driehoek is goed van toepassing op beelden waarbij drie onderwerpen staan die allemaal aandacht verdienen. De gulden driehoek ontstaat door een denkbeeldige diagonale lijn over de lengte van de foto te trekken. Vanuit de twee overgebleven hoeken is er een lijn van 45 graden die loodrecht op de diagonale lijn uitkomen. Zo ontstaan er twee driehoeken, of een soort scheefgetrokken envelop.

Diagonaal methode

De diagonaal methode is pas recent (2006) ontwikkeld, door een Nederlandse fotograaf, Edwin Westhoff. Deze methode is goed bruikbaar bij portret- of reportage fotografie, maar minder bij bijvoorbeeld landschappen of architectuur. Het gaat erom dat je punten die jij interessant vindt in je foto op de lijnen van de diagonalen kunt zetten.

Uit de meeste spiegelreflexcamera's komen beelden met een verhouding 3:2, met vier hoeken van 90 graden. Deze zijn allemaal perfect in twee stukken te delen. Dat resulteert natuurlijk weer in een aantal lijnen. Ook hier brengen de lijnen je naar punten die belangrijk zijn voor de foto.

Compositieregels rasters

In zowel Photoshop als Lightroom komt standaard het raster op voor regel van derden, omdat deze het meest gebruikt wordt. Je kunt de andere composities instellen, zodat je je compositie kunt bijsnijden om in een van de bestaande compositieregels te vallen. In de crop tool kun je alle bovenstaande manieren selecteren. Het beste is natuurlijk om er tijdens het fotograferen al rekening mee te houden. In sommige camera’s kun je de verschillende rasters in je zoeker of LiveView ook over het beeld leggen, zodat je je positie kunt bijstellen voor je de foto daadwerkelijk maakt.