Voorkom ruis in nacht- en astrofotografie

28 januari, 2024 - 17:18

Door: Redactie digifoto Starter 3461

Astrofotografie is een specialisme binnen de fotografie dat zich richt op het nemen van foto's van objecten aan de nachtelijke hemel, zoals planeten, sterren. Omdat je fotografeert bij weinig licht, is ruis in je foto’s een gevaar dat op de loer ligt.

Uiteraard is het donker wanneer je je foto’s maakt. Dat ligt aan de basis van astrofotografie. In het donker fotograferen is lastig, omdat je de ISO - de lichtgevoeligheid van de sensor - hoog moet zetten.

Lees ook: 5 tips voor nacht- en astrofotografie

ISO bij astrofotografie

Hoge ISO geeft ruis in de foto’s. Zelfs nieuwe camera’s en dure objectieven hebben hier, op een gegeven moment, last van. Bovendien wordt de sensor warm, door de lange sluitertijd, wat ook ruis oplevert. Aan alle kanten wordt de beeldkwaliteit dus getart,vooral omdat bij astrofotografie deze beide samenkomen.

Exposure stacking

Je kunt een techniek toepassen die ‘exposure stacking’ heet. Het is een beetje vergelijkbaar met HDR fotografie of focus stacking, want ook hier combineer je meerdere opnamen. Het doel is echter niet het bereik verhogen, maar de ruis verwijderen. Door meerdere opnamen met dezelfde instellingen in bijvoorbeeld Photoshop samen te voegen, kun je deze verwijderen. Photoshop zoekt namelijk naar elementen en punten in de foto die overeenkomen. Deze worden opgelijnd door het programma en samengevoegd. De sterren zijn constante factoren in je serie, dus deze zullen in de samengevoegde foto te zien zijn. Ruis is echter volkomen willekeurig. Doordat de ruis in de verschillende foto’s niet overeenkomt, zal Photoshop het niet in het eindresultaat verwerken. Het resultaat is een veel ‘schonere’ foto.

Hoe werkt het

Belangrijk is dat je een astrofotografie serie maakt met dezelfde belichtingsinstellingen. In principe is het beter om er meer te doen als we van bijvoorbeeld HDR gewend zijn. Ga uit van bijvoorbeeld 10 foto’s, maar meer kan ook. Maak de foto’s zo snel mogelijk achter elkaar, want anders komt er teveel beweging in het beeld. De aarde roteert immers, en die beweging ga je anders terugzien. Zet daarom ook de ruisreductie in je camera uit. Hiermee duurt de verwerking van de foto’s langer, tijd waarin de sterren ten opzichte van de aarde verplaatsen. Zorg dat de sterren scherp zijn en zo min mogelijk bewegingsonscherpte hebben. Bij sterrensporen werkt deze techniek dan ook niet.

ruis, astrofotografie, sterren fotograferen, melkweg

Photoshop

Controleer je foto’s en verwijder onscherpe foto’s direct. Maak eventueel kleine aanpassingen, maar contrast en verscherpen kun je beter later doen, omdat je anders een beetje een overbewerkt beeld kunt krijgen. Je kunt aanpassingen in Lightroom maken, en de foto’s vervolgens exporteren naar Photoshop, als lagen.

Selecteer de lagen en ga naar bewerken > lagen automatisch uitlijnen.
Als dit geen goed resultaat geeft, kun je steeds twee lagen selecteren en de overvloeimodus op ‘verschil’ zetten. De witte delen zijn de delen die niet overeenkomen. Ga naar bewerken > vrije transformatie. Zoom in in een hoek, houd CTRL ingedrukt en sleep tot de witte delen zwart worden en de foto netjes uitgelijnd is. Dit moet je steeds met de volgende foto ook doen.
Selecteer alle lagen. Klik op één met de rechtermuisknop en maak er een slim object van.
Klik op laag > slimme objecten > stapel modus > mediaan. Het duurt wellicht even, maar Photoshop lijnt nu je foto’s netjes op.

Afwerken

Als het goed is heb je nu een foto waarbij de sterren scherp zijn, en veel minder ruis te zien is. Nu kun je nog afwerken en aanpassingen maken naar eigen inzicht.