Sterrensporen op de foto

Lange sluitertijd of interval

Omdat wij op die draaiende wereldbol staan lijken voor ons de sterren te bewegen. Maar het is natuurlijk andersom. Je kunt sterrensporen op een aantal manieren in beeld brengen. Eén manier is door te kiezen voor hele lange sluitertijden. Doordat je de foto lang belicht, en de sterren niet stilstaan, zie je ze als een streep in je foto. Hoe langer de sluitertijd, hoe langer het sterrenspoor. Je kunt ook verschillende foto’s maken, met een bepaald interval, en deze later samenvoegen. Op deze manier kun je de sporen vaak langer maken en daarbij de voorgrond ook duister houden. Bovendien kan je camera dit beter aan.

Wat heb je nodig?

Zoals altijd voor een shoot, is het zaak om je spullen goed op orde te hebben. Helemaal wanneer je ‘s avonds laat of ‘s nachts op pad gaat, want het is minder makkelijk om even een café in te duiken en je foto’s over te hevelen van je geheugenkaart op een laptop. Dus zorg dat je batterij helemaal is opgeladen, je SD kaart genoeg ruimte heeft, je zelf geplast en gegeten hebt en je alles bij je hebt:

• Een camera waarop je de instellingen handmatig kunt maken. Met een volle batterij.
• Een SD kaart met voldoende ruimte en eventueel extra kaarten. Fotograferen in RAW is aan te raden.
• Een groothoekobjectief. Hoe groter de hoek (en kleiner de brandpuntsafstand), hoe grootser en indrukwekkender het resultaat. Tussen 10 en 20 mm is ideaal.
• Een stevig statief.
• Eventueel een afstandsbediening voor de sluiter.
• Wat je verder nog nodig hebt voor persoonlijke verzorging, zoals koek en zopie of een stoel.

We gaan verder in op de interval manier omdat de sterrensporen daarmee het grootste effect hebben.

Begin voordat het helemaal donker is

Je wil een mooie plek uitzoeken waar je je compositie kunt maken. Daar moet je je statief opzetten en het jezelf enigszins gemakkelijk maken om een aantal uren door te brengen. Dat is gemakkelijker als het nog niet pikdonker is. Bovendien wil je (hier komen we straks op terug) graag één foto die gemaakt is tijdens het blauwe uur, wanneer het nog niet pikdonker is. Kom dus iets voor zonsondergang.

Kies een voorgrond

Om je foto niet te intergalactisch, ik-heb-geen-idee-waar-ik-naar-kijk te maken, is een sterke voorgrond een waardevolle toevoeging. Op die manier heb je een vast, stilstaand element in je foto dat direct ook perspectief biedt voor de grootsheid van de sterrenhemel. Een gebouw of rotspartij is hier goed geschikt voor, omdat die geen enkele beweging vertonen en dus scherp in je foto komen.

Maak je compositie

Compositie is erg belangrijk bij het fotograferen van sterrensporen. Denk vooruit over hoe je foto eruit komt te zien. Dat is anders dan wat je op dat moment door de zoeker of LiveView ziet, want het hoofdonderwerp, de sporen, zijn niet met het oog waar te nemen. Pas je compositie daar op aan.

Maak een losse foto van de voorgrond

Zoals gezegd, het werkt fijn om een goed belichte foto van de voorgrond te hebben. Die kun je bijvoorbeeld maken als het nog niet helemaal donker is, afhankelijk van het effect dat je wil bereiken. Lukt het niet om deze foto te maken voor het donker? Dan kun je kijken of een flitser of andere belichting helpt. Of je zet je ISO hoog.

Maak je instellingen en een testfoto

Je kunt in het donker niet scherpstellen, en als je je camera op automatisch zet zal ‘ie blijven zoeken. Zet de camera dus op handmatig, ook de focus, Zet de focus op ‘oneindig’. Pas ook op met de belichtingsmeters, want de foto is flink onderbelicht maar dat is ook de bedoeling. Je kunt de camera overigens ook op Bulb zetten, dan bepaal je helemaal handmatig hoe lang de sluiter open blijft. Het diafragma zet je zo open mogelijk, zeker wanneer je met een groothoeklens werkt. Een andere lens zou wellicht een te kleine scherptediepte hebben en je wil zoveel mogelijk scherp. Zet je sluiter op 30 seconden, of in Bulb hou je deze maximaal een minuut open. Hou je de sluiter langer open in Bulb, dan kan de sensor te warm worden.Zet de ISO hoe je ‘m wil, zo hoog mogelijk zonder dat de foto te korrelig wordt. Dat is per camera verschillend. Denk ook aan je witbalans, al kun je die later nog bijstellen als je in RAW fotografeert. Maak een aantal testfoto’s tot je de instellingen goed hebt en wis ze dan weer, om verwarring achteraf te voorkomen. Gooi je voorgrond foto niet per ongeluk weg!

Neem een paar zwarte foto’s

Doe je lensdop voor de lens en neem een paar zwarte foto’s. Deze zijn handig in de nabewerking. Hou de instellingen hoe je ze gemaakt hebt voor de rest van je foto’s, één of twee foto’s zou genoeg moeten zijn.

Fotografeer je interval foto’s

Haal je lensdop weer weg (dat is redelijk essentieel, anders zijn er ook geen sterrensporen te zien). Stel je camera in op intervals en zorg ervoor dat een nieuwe direct begint zodra de vorige gemaakt is. Zorg dat je niet met lampen in de buurt van je camera komt. Zet ook je LCD scherm uit, want deze vraagt veel van je batterij en omdat je van je camera afblijft, heb je deze ook niet nodig. Fotografeer in totaal ongeveer twee uur voor een goed resultaat.

Neem nog een paar zwarte foto’s

Voordat je inpakt, kun je het beste weer even de lenskap terugdoen en nog één of twee zwarte foto’s maken.

Nu heb je de foto’s, en is het een kwestie van nabewerken.

Kies eerst je voorgrond foto. De belichting van de lucht kun je vergeten, het gaat om je voorgrond. Bewerk deze in Lightroom of Photoshop tot je er tevreden over bent.

Pak vervolgens je eerste sterren foto. Bewerk ‘m zoals je wil. Je kunt de voorgrond hierin laten voor wat ‘ie is, het gaat om de sterren. Pas dezelfde bewerkingsinstellingen toe op de andere foto’s en exporteer ze allemaal als Jpeg.

Open nu gratis software als StarStax of Startrails. Natuurlijk kun je ook in Photoshop aan de gang gaan, maar deze software is speciaal ontwikkeld voor dit doel en werkt eenvoudig. Je uploadt de donkere en lichte foto’s apart. Je kunt er ook voor kiezen om de voorgrond foto (de lichte) later in Photoshop toe te voegen, zodat je meer kanten op kunt in de nabewerking.

Het kan zijn dat wanneer je de voorgrond foto en je sterrenfoto’s allemaal in het programma importeert, je kleine puntjes ziet voor elk sterrenspoor. Dat zijn de sterren die al te zien waren op je voorgrond foto. Je kunt deze één voor één wegpoetsen.

Kies je ervoor om de voorgrond foto in Photoshop toe te voegen (door een laagmasker), dan kun je dat nu doen. Deze optie is meer werk, maar aan te raden wanneer de lucht in je voorgrond foto heel licht is.

Je foto is klaar. Sterrensporen die de beweging van de aarde verraden, samen met een goed zichtbare voorgrond!