Interview: het creatieve brein van onderwaterfotograaf Noustha Koeckhoven

Verhalen vertellen is een passie van Noustha. Maar net als bij een boek, vergt een goed verhaal een dosis creativiteit en in het geval van onderwaterfotografie ook een goed doordacht plan. We waren erg benieuwd hoe zij te werk gaat en gingen met deze enthousiaste meid in gesprek.

Creativiteit

De eerste stap bij een onderwaterfotoshoot is meteen creatief. Je denkt namelijk na over een concept. Maar waar haal je ideeën vandaan? Noustha doet dit vooral door haar ogen open te houden. 'Ik haal mijn inspiratie uit alles wat om mij heen gebeurt. Op Bonaire zwem ik regelmatig rond en zoek dan naar mooie plekjes. Ik zag bijvoorbeeld een keer een trap die half onder water lag. Ik bedacht een verhaal en ging terug naar de trap en maakte foto's.' Volgens Noustha is onderwaterfotografie in Nederland en Bonaire een wereld van verschil. 'Ik ben in Nederland begonnen met onderwaterfotografie. Voor mij is het heel anders om in Nederland te fotograferen, omdat ik vaak in een zwembad werk. Daardoor zijn de mogelijkheden beperkt, als je het vergelijkt met wat er allemaal kan in de zee van Bonaire. In het zwembad moet je werken met achtergronddoeken, maar in de meeste gevallen zie je toch gewoon zwembadtegels. Ik heb nog nooit geprobeerd om in de Nederlandse zee te fotograferen, het water is zo troebel!'

Modellen

Niet alleen voor de fotograaf is een fotoshoot in het water een uitdaging. Ook voor modellen is het niet makkelijk, vertelt Noustha. 'Er komt veel kijken bij onderwaterfotografie. Ik had een casting voor modellen georganiseerd, zodat ik kon zien wie zich goed redde in het water. Ik ben gewend om met kinderen te werken, die kun je vaak dingen leren zoals het open houden van de ogen. Maar bij volwassenen is het vaak een geval van "je kunt het of je kunt het niet".  Meestal oefenen we pas op de dag van de fotoshoot. Iedere keer als een opdracht lukt, gaan we een stapje verder, totdat ze goed voorbereid zijn om onder water te blijven.' Maar er zijn meer dingen waar een fotograaf rekening mee moet houden bij de voorbereiding van een onderwaterfotoshoot. 'Bij onderwaterfotografie is het belangrijk om rekening te houden met de kleding. Materialen bewegen heel anders onder water. Ik vraag modellen altijd om zoveel mogelijk kleding mee te nemen, dan kan ik kijken wat het beste werkt. Daarnaast moet je ook letten op de styling en visagie. Gebruik bijvoorbeeld waterproof make-up.'

Rituelen

De dag voor de fotoshoot vinden de laatste voorbereidingen plaats. 'Ik zorg dat alle accu's volledig opgeladen zijn, de SD-kaarten leeg zijn en maak mijn camera onderwaterproof. De behuizing van de camera moet je vacuüm zuigen, zodat er geen lucht in komt, dan weet je zeker dat je camera beschermd is tegen water. Het beste tijdstip hiervoor is een dag voor de fotoshoot. Als het onderwaterhuis na een paar uur toch opengaat, weet je dat het niet waterdicht is.' Om te testen of je camera klaar is voor het onderwateravontuur kun je bijvoorbeeld een camerasysteem, zoals de Camera Saver kopen. Met dit apparaat kun je de camera thuis testen. Het systeem creëert een onderdruk op de onderwatercase. Wanneer je tijdens het gebruik het apparaat niet meer van het onderwaterhuis af krijgt, is je camera veilig. 'Het is eigenlijk een soort tuutje waarmee je het onderwaterhuis vacuüm zuigt. Als alle lucht eruit is, draai je de dop op de Camera Saver en gaat het onderwaterhuis niet meer open. Als dit proces klaar is, moet je het apparaat altijd laten zitten', legt Noustha uit.

Samenspel

De dag van de shoot verloopt vrij vlot. 'We beginnen vaak vroeg  in de ochtend, maar dan liggen we  niet direct om 06.00 uur in de zee. In de meeste gevallen ken ik de modellen al, dan is een kennismakingsgesprek niet nodig. Pas als ik de visagie en styling klaar heb, gaan we het water in. Ik zorg ervoor dat ouders een verhaal aan hun kinderen voorlezen dat past bij de inhoud van de fotoshoot. Dit doe ik zodat de kinderen weten waar ze aan toe zijn en weten wat zij uitbeelden. Deze teksten had ik al, omdat ik het kinderboek ''Wonderwater'' maakte.  Daarvoor was elke fotoshoot verbonden aan een verhaal.  Wanneer ik geen verhaal voorbereid had, deden we dit ter plekke. Soms verzon ik ook tijdens de fotoshoot een verhaal, zodat kinderen beter wisten hoe ze moesten poseren. De foto van het meisje, genaamd Nicole, dat onderwater achter een ballon aan zweeft, was bijvoorbeeld een uitdaging. Ik moest een verhaal bedenken, zodat zij begreep hoe ze de ballon moest bewegen. Ik vertelde haar dat de ballon een grote goudvis was die ze moest uitlaten als een hond. De stroming was namelijk erg sterk en we moesten een manier bedenken om haar te motiveren om de ballon te sturen. Ze werd zo blij van het verhaal en gaf de ballon de bijnaam '' Goldy''. Een fotoshoot duurt in totaal ongeveer vier uur.' Noustha werkt niet met een groot team, maar heeft in haar omgeving een paar mensen die haar bijstaan. 'Ik werk samen met mijn vriend, die helpt mij vooral bij het begeleiden van modellen. Als ik bezig ben met mijn camera, dan ondersteunt hij de modellen of laat ze uitrusten op zijn rug. Ik houd me eigenlijk alleen bezig met de technische kant en richt mij op de fotografie. Daarnaast maakt mijn moeder vaak kostuums. Ik zeg bijvoorbeeld dat ik een fotoshoot met een zeemeermin wil doen en dan maakt ze een ontzettend mooie staart.' Bij onderwaterfotografie is het lastig om tijdens het fotograferen aanwijzingen te geven aan je model vanwege het water. Noustha ervaart hier echter geen problemen mee. 'Communiceren is niet zo moeilijk. Omdat ik niet diep onder water ga, kunnen we regelmatig boven komen om te overleggen. Het scheelt dat ik geen zuurstoftank nodig heb.'

Land versus water

De problemen die Noustha tijdens een onderwatershoot ervaart, kom je bij landfotografie niet mee in aanraking. 'Ik werkte een keer met een volwassen model dat haar ogen bijna niet open kon houden. Na veel proberen heb ik uiteindelijk een goede foto gemaakt. Het was heel lastig. Daarnaast is de belichting heel anders onder water. In de zee komt het licht van boven. Een reflectiescherm is geen oplossing, meestal is er een sterke stroming en dan ben je in gevecht met je scherm. Maar in een zwembad kun je prima overweg met een reflectiescherm. In de zee gebruik ik vrijwel nooit een (externe) flitser. Een voordeel van de zee is dat er overdag vaak voldoende licht is. Bij een zwembad is het bijna altijd donker.' Niet alleen het fotograferen is verschillend bij land- en onderwaterfotografie, ook accessoires zijn belangrijk. Noustha legt uit wat nog meer verschillend is. 'Je hebt onder water minder controle. Je hebt geen invloed op de kleding, er kan bijvoorbeeld een jurk omhoog gaan en een gedeelte voor het gezicht van mijn model eindigen. Ik maak om die reden zoveel mogelijk foto's. Op een foto staat het gezicht goed, op een andere het haar of de jurk. Daarnaast heb je ook andere apparatuur nodig dan bij landfotografie, zoals een onderwaterhuis en een ander soort lens. Kies liever geen zoomlens. Doordat je door het water heen moet fotograferen, vind ik een 24mm-lens het beste. Die geeft je voldoende afstand. Over het algemeen werkt het zo dat hoe meer water er tussen jou en het model is, hoe waziger de foto's worden.'

Aan de slag

Nabewerking is volgens Noustha een belangrijk onderdeel van onderwaterfotografie. 'Hoeveel ik bewerk en hoeveel tijd dit kost verschilt per foto. Eerst doe ik altijd een kleurcorrectie en vaak voeg ik foto's samen als losse onderdelen op een andere foto er beter uitzien. Ik ben erg perfectionistisch en doe er gemiddeld wel een dag over om foto's te bewerken. Na de fotoshoot zet ik ze op mijn computer, slaap een nachtje en ga de volgende dag aan de slag. Wanneer ik klaar ben met de nabewerking, laat ik mijn foto's weer met rust en kijk er dan op een later tijdstip naar. Ik heb ook toeristen gefotografeerd op een boot in Bonaire, dit werk gaat erg snel. Meestal gebruik je een flitser en hoef je niet veel aan te passen. Je hebt weinig zelf in de hand qua visagie en styling. Meestal moet ik in een rap tempo fotograferen, voordat de boot terug naar land moet. Dan ben ik ook sneller tevreden. Ik wil graag zelfstandig met toeristen werken, maar dit heeft een prijskaartje, omdat je dan vaak zelf verantwoordelijk bent voor de verzekeringskosten bij ongevallen. Voor Amerikaanse toeristen kunnen verzekeringskosten oplopen tot twee miljoen dollar. Je moet bovendien heel veel fotograferen en snel werken om dit soort fotografie rendabel te maken. Als het mij lukt om een stabiel inkomen te realiseren door toeristenfotografie en ik daardoor zonder zorgen creatieve ideeën kan uitwerken, ben ik gelukkig! Maar los daarvan ligt het aan jezelf hoe lang je bezig bent met nabewerking.'

Mixed Media Art

Noustha gebruikt naast Photoshop ook een andere techniek voor de nabewerking. De creaties die ze hiermee maakt, noemt ze 'Mixed Media Art'. 'Bij landfotografie vind ik het leuk om bijvoorbeeld iets op de foto te tekenen. Dan print ik deze uit en schilder ik op de afdruk. Vervolgens maak ik er daarna weer een foto van. Ik heb een keer op deze manier een meisje veranderd in een trekpop. Ik vind deze techniek echter niet echt bij onderwaterfotografie passen. Dat is al dromerig genoeg.'

Doorzetten

Noustha wil fotografen die hun eerste stappen in de onderwaterfotografie maken een hart onder de riem steken door middel van tips. 'Zet door. Wanneer je weet dat deze fotografievorm bij je past, ga er dan helemaal voor. Ik begon met een onderwaterzak, die is goedkoper dan een onderwaterhuis. Dit raad ik iedereen aan, omdat je op die manier erachter komt of je het echt wilt. Als je honderd procent zeker weet dat het iets voor je is, kun je daarna investeren in een onderwaterhuis. Geef in ieder geval niet op als je de keuze gemaakt hebt!'

Wonderwater

Noustha bundelde alle verhalen en foto's in haar boek Wonderwater. Dit boek schreef zij samen met Remda Spoelstra. Noustha bedacht de thema's en onderwerpen en maakte hier samen met Remda een fantasierijk verhaal van.

ISBN:  9789082454802
Uitgever:  Storyphoto
Prijs: €16.95
Te bestellen via: noustha.nl/wonderwater