Fotograferen met natuurlijk licht

Tekst: Joni Hendrix
Fotografie: Willie Kers

'Een goede foto begint met een visie. Voordat ik een foto maak, weet ik bijvoorbeeld al welke lens ik wil gebruiken, of de foto zwart-wit of in kleur is, wie erop moet staan en waar ik de foto wil maken. Je moet weten wat je doet en wat je wilt fotograferen. Kies een goede compositie en stel je camera handmatig in. Zorg ervoor dat je foto meteen goed is, dat heeft ook met je visie te maken. Ik streef ernaar dat ik bij iedere foto kan zeggen: "Deze wil ik aan de muur hangen."'

Handleiding lezen

'Lees de handleiding van je apparatuur, niet alleen van je camera, maar ook van je lenzen. Het is een rotwerk, maar je moet je apparatuur leren kennen. Je kunt het vergelijken met auto rijden. Als het goed is weet je waar de koppeling zit en wanneer je moet schakelen. Zo moet je ook leren fotograferen, het moet automatisch gaan. Als ik nu nog veel aandacht moet besteden aan de knoppen en hoe ik het licht moet meten, mis ik al het mooie in mijn leven. Oefen bijvoorbeeld als je voor de televisie zit. Pak je camera en maak foto's van de televisie en de omgeving. Zo leer je snel waar alle knoppen zitten en hoe de instellingen werken.' 

Witbalans handmatig instellen

'Het is belangrijk dat je de witbalans handmatig instelt, daar staat of valt een foto mee. Gebruik je de automatische witbalans dan zijn foto's vaak te groen of te blauw. Het eerste wat je doet voordat je een foto maakt, is de witbalans instellen. Dit doe je niet met de knopjes op je camera. Je kunt bijvoorbeeld de grijskaart gebruiken. Plaats de grijskaart voor je onderwerp, doe al het licht uit, maak een beeldvullende foto van de grijskaart en stel aan de hand van deze foto de witbalans in. Als je de handleiding gelezen hebt, weet je hoe het werkt. Wit moet wit zijn. Je kunt dit bij blanke mensen het beste zien aan het oogwit.'

Minimaal 1/200e seconde

'Zorg ervoor dat je sluitertijd bij bewegende onderwerpen niet beneden 1/200e seconde komt. Komt de sluitertijd dat wel? Dan moet je de iso-waarde hoger zetten. Als je de camera goed instelt, heb je nauwelijks ruis. Je kunt beter ruis hebben dan bewegingsonscherpte. Ruis kun je achteraf corrigeren. Ik schiet soms met belachelijk hoge iso's, zoals 10.000 of 12.800. Veel mensen zeggen: "Je kunt beter je foto onderbelichten en ophalen in Photoshop, dan dat je een hoge iso kiest." Dat moet je dus niet doen. Ruis zit in het donkere gedeelte van een foto en dat haal je juist op in Photoshop. Ik zeg altijd: "Expose To The Right (ETTR)". Op het moment dat je een foto maakt en je ziet in je histogram (een goed histogram moet de randen kussen), dat je licht overhoudt, overbelicht de foto een beetje. Dit kun je later corrigeren in Photoshop, zorg dan wel dat je in raw fotografeert. Je krijgt dit alleen voor elkaar als je de iso omhoog zet. Je kunt beter met een sluitertijd van 1/200e seconde en een iso-waarde van 3200 of 6400 schieten, dan met een sluitertijd van 1/50e seconde op iso 800. Is het dan toch te donker? Gebruik dan reflectieschermen of ga op zoek naar natuurlijke reflectieschermen. Trek bijvoorbeeld een wit t-shirt aan, dan werkaatst het licht op je onderwerp.'

Creatief

'Ik ben een creatief mens en ik houd van experimenteren. Ik ben voor Nederland de ambassadeur van Lensbaby. Ik gebruik ze vaak, want je maakt er leuke, creatieve foto's mee. Ze geven verrassende effecten. Als je eens iets anders wilt proberen, kan ik je een Lensbaby zeker aanraden. Je wordt er ook creatiever van!'

Deze foto's zijn gemaakt met een Lensbaby. Hiermee kun je het scherptevlak verleggen, dat zorgt voor verrassende effecten.

Lensbaby

Lensbaby is een systeem van creatieve lenzen, optics en accessoires die je helpen een creatieve draai aan de werkelijkheid te geven. Een Lensbaby bestaat uit een flexibele constructie waarmee je de lens ten opzichte van de camerasensor kunt bewegen. Daardoor kun je het scherptevlak verleggen en een nieuwe creatieve dimensie toevoegen aan je foto's. De afgelopen jaren is de Lensbaby-familie uitgegroeid tot een compleet systeem met diverse mogelijkheden. Je begint met het kiezen van een 'Body', de behuizing, waar je vervolgens een 'Optic' instopt: de lens waarmee je de foto maakt. Je kunt je Lensbaby vervolgens uitbreiden met diverse accessoires.

Vlak licht

'Je hebt verschillende soorten licht. Hoe het licht eruit ziet, hangt onder meer af van het tijdstip en het weertype. Als je weinig ervaring hebt met fotograferen bij natuurlijk licht, dan is vlak licht een goed begin. Bewolking is een voorbeeld van vlak licht. Wat moet je doen als het bewolkt is? Zet iemand onder een boom of in de schaduw. Door de bomen blok je de zijkanten, waardoor het gezicht van je model smaller lijkt. Laat je model iets omhoog kijken, zo krijg je egale belichting en je model krijgt lichtjes in de ogen. Als het zonnig is, fotografeer dan nooit in de volle zon! Zet je model bijvoorbeeld aan de rand van de schaduw. Zorg ervoor dat er geen bomen of andere onderwerpen uit het hoofd groeien. Ga nooit in een open veld staan tijdens de middagzon, dat licht is veel te hard, waardoor je harde contrasten en uitgebleekte vlekken op de huid krijgt. Je kunt natuurlijk ook binnen fotograferen. Zet je model in een deurpost of voor een raam met het gezicht naar het raam. Onthoud het volgende: Hoe kleiner je lichtbron, hoe harder het licht.'

Leren kijken naar licht

'Als je met natuurlijk licht wilt fotograferen, moet je leren kijken naar licht. Dat duurt een tijdje. Leer observeren. Kijk op verschillende tijdstippen van de dag wat het licht doet, maak foto's en kijk wat het met je foto doet. Je kunt ook foto's op internet zoeken en kijken waar het licht vandaan komt. Je moet veel oefenen. Het is belangrijk dat je eerst met vlak licht oefent, zodat je weet wat er gebeurt. Daarna kun je bijvoorbeeld met tegenlicht of tijdens zonsopgang of –ondergang fotograferen.'

Kleding

'Kleding is heel belangrijk op een foto. Werk met structuren en niet met opdrukken en felle kleuren, want dit leidt af van je onderwerp. Vermijd ook kleinte ruitjes en streepjes, zoals op overhemden. Ik vind het mooi als er veel bloot te zien is, maar dan op een goede manier: blote armen en open hals. Als je model felle kleding aan heeft, kun je kleurzweem krijgen. Kijk ook naar de huidtinten van je model. Als je een koel type hebt en diegene doet een rood T-shirt aan, dan krijg je een verschrikkelijke foto. Ik zorg ervoor dat mijn model genoeg setjes kleding meeneemt, zodat we kunnen kiezen. Ik heb ook altijd een oud Ikea-gordijn in de auto liggen. Dat werkt perfect als iemand geen goede kleding heeft uitgezocht. Ik wikkel het model in het gordijn en het kledingprobleem is opgelost. Het ziet er ook mooi uit.'

Groot diafragma

'Fotografeer met een zo groot mogelijk diafragma, bijvoorbeeld f/1.4 of f/1.8. Kies voor een lens met een vast brandpunt, zoals 50mm of 85mm. Een groot diafragma zorgt voor een kleine scherptediepte. Hierdoor komt het model los van de achtergrond en gaat alle aandacht naar het onderwerp. Ik zal nooit iemand voor een stenen muur zetten, want dat is niet mooi. Ik kies vaak voor een lichte achtergrond. Nog een andere tip: stel altijd scherp op de ogen!'

Camera Canon EOS 5D Mark III
Brandpunt 85mm
Diafragma f/1.2
Sluitertijd 1/3200
ISO 1250

Een groot diafragma zorgt voor weinig scherptediepte in je foto. Bij portretfotografie is dit belangrijk, want door een groot diafragma te kiezen komt je model los van de achtergrond. Hierdoor wordt de aandacht getrokken naar het onderwerp en niet naar de drukke achtergrond.

Afgesneden armen en benen

'Bij portretfotografie geldt de regel: nooit afsnijden op bewegende lichaamsdelen, zoals knieën, voeten, handen, vingers en ellenbogen. Als je een close-up maakt, snijd niets van de kin af en ook niet teveel van het haar, zo vervormt het gezicht. Let ook op: als je een portret maakt, houd de camera recht voor iemands gezicht. Als je van onderen fotografeert kijk je in de neusgaten en van boven vervormt het gezicht. Maak een connectie en laat de ogen spreken.' 

Handmatig instellen

'Fotografeer niet op de diafragmavoorkeuzestand (AV of A). Bij onvoldoende licht ga je de mist in, want dan wordt de sluitertijd langzamer dan 1/200e seconde en kun je bewegingsonscherpte krijgen. Fotografeer altijd op de M-stand. Kun je dat niet? Volg dan een cursus. Als je alles zelf instelt, houd je de controle. Jij moet bepalen wat er gebeurt en niet de camera. Fotografeer ook altijd in raw. Dit maakt het bewerken in een fotobewerkingsprogramma gemakkelijker.'