Compositieregels fotografie: kijkrichting

Compositie is eigenlijk de manier waarop je het kader van je foto indeelt. Het idee is dat de verschillende onderdelen uiteindelijk een mooi geheel vormen. In dat geval is er een goede compositie. Kijkrichting heeft daar ook mee te maken. We leggen het uit.

Compositieregels

Er zijn een aantal ‘regels’ op het gebied van compositie. Je kunt ze beter zien als adviezen, want natuurlijk bepaal je zelf hoe je je foto neemt en wat je mooi vindt. Ze kunnen wel helpen bij die keuzes maken, en het geeft vaak een prettig eindresultaat als ze zijn toegepast. De meeste bekende is de regel van derden. Hierin wordt het vlak van je uiteindelijke foto ingedeeld door twee (denkbeeldige) horizontale lijnen en twee verticale lijnen. Daardoor ontstaan er negen vlakken. Zowel horizontaal als verticaal delen die de foto op in 1/3 van het beeld. De aandachtspunten van je foto moeten uiteindelijk op de snijpunten van de vlakken komen te liggen. Een andere compositieregel is de Gulden Snede, die ook negen vlakken heeft, maar net iets anders verdeeld. Bij deze (en andere) compositieregels heb je automatisch het onderwerp niet centraal, dus in het midden. Dat geeft een interessanter geheel, het onderwerp in het midden kan wat saai zijn.

Kijkrichting

Wanneer je een persoon hebt die recht in de lens kijkt, zul je je hier geen zorgen om hoeven te maken. Het gaat er vooral om dat je rekening houdt met de kijkrichting wanneer de persoon niet recht in de lens kijkt, maar naar links of rechts. Of wanneer een onderwerp beweegt of beweging suggereert. Het is dan prettig voor de kijker om de ruimte in het kader te hebben aan de kant waar die persoon heen kijkt. Kijkt je model naar rechts? Dan plaats je de persoon links in het kader en houdt je rechts omgevingsruimte over. Kijkt hij/zij naar links? Dan plaats je het model rechts en laat je links ruimte. Je kunt je persoon op één van de denkbeeldige lijnen van een compositieregel plaatsen, of op een andere manier die jij mooi vindt. Als je maar een bewuste keuze maakt over de kijkrichting.

Kijkrichting bij beweging

Bij beweging geldt eigenlijk hetzelfde: je wil ruimte in het kader houden in de richting waarin het onderwerp zich beweegt. Beweegt je onderwerp van links naar rechts, dan probeer je het onderwerp links in het kader te plaatsen en rechts de ruimte te houden, zodat het als het ware de ruimte heeft. Dit geeft een prettiger geheel dan wanneer het ‘tegen de rand van het kader’ aanloopt. Wist je ook dat door kijkers een onderwerp dat van links naar rechts vaak prettiger wordt ervaren dan van rechts naar links? Dat heeft te maken met hoe onze hersenen geprogrammeerd zijn, en het feit dat we van links naar rechts hebben leren lezen. Schijnbaar ‘lezen’ we foto’s ook van links naar rechts!

Uitzondering

Natuurlijk zijn er, op iedere regel, ook bij kijkrichting uitstekende uitzonderingen te vinden. Foto’s die anders zijn en toch werken. Misschien omdat het bij de sfeer van een foto past, een mysterieus gevoel waarbij wat buiten het kader afspeelt juist tot de verbeelding spreekt. Of doordat je een ‘opgesloten’ gevoel wil creëren. Je kunt spelen met kijkrichting, maar doe het in elk geval bewust! Dan is het jouw creatieve keuze.